Uniwersytet im. M. Łomonosowa

Uniwersytet im. M. Łomonosowa w Moskwie, Uniwersytet Moskiewski, ros. Moskowskij gosudarstwiennyj uniwiersitiet imieni M. Łomonosowa,

najstarszy i największy uniwersytet w Rosji, powołany 1755, z inicjatywy M. Łomonosowa (jego pierwszego rektora), na mocy dekretu carycy Elżbiety Piotrowny.

Zorganizowany na wzór uniw. w Getyndze (zał. 1737); pod koniec XVIII w. osiągnął wysoki poziom, zwłaszcza w zakresie nauk mat.-przyr.; w programie badań i nauczania do czasów Mikołaja I Romanowa (reforma z 1828) reprezentował idee oświec.; później dostał się pod wpływy słowianofilów, zwalczających okcydentalistów; w XIX w. wśród studentów przeważali tzw. raznoczyńcy, reprezentujący radykalne poglądy ; w 2. poł. XIX w. autonomia uniw. została ograniczona przez carskie władze oświat.; po rewolucji październikowej 1917 uniwersytet stał się uczelnią państw.; zwiększono liczbę wydziałów i zmieniono strukturę uczelni. W latach 30.–50. życie nauk. i intelektualne uniwersytetu było zdominowane przez ideologię i politykę; uczeni specjalizujący się zwłaszcza w takich dyscyplinach, jak nauki społ., filologia, biologia czy cybernetyka byli pozbawieni możliwości kontaktu z dokonaniami nauki światowej. Od poł. lat 50. zaczęła postępować liberalizacja życia nauk.; uniwersytet został rozbudowany do 16 wydziałów; powstały liczne inst. (m.in. fizyki jądr., badań mikro- i makromolekularnych) i nauk. centra uniwersyteckie (m.in. badań kosm.). W 1992 nadano nowy statut, zapewniający uniw. autonomię. Obecnie (2004) składa się z 21 wydziałów, 8 inst. badawczych i afiliowanych przy nim in. instytucji nauk., m.in. ośr. badawczych, muzeów, bibliotek. Zatrudnia 8 tys. nauczycieli akademickich, kształci ponad 28 tys. studentów.