tytoń
rodzaj z rodziny psiankowatych;
[tur.],
zw. nikocjaną, Nicotiana,
tytoń
Encyklopedia PWN
ok. 100 gat. roślin zielnych lub krzewów, występujących w Ameryce Południowej i Północnej, także w Australii; liście różnej wielkości, pojedyncze; owoc — owalna torebka z drobnymi nasionami. Ze względu na liście, zawierające nikotynę, używane jako surowiec w przemyśle tytoniowym, uprawia się machorkę oraz tytoń szlachetny, N. tabacum, roślinę jednoroczną o wys. 0,3–2,5 m, powstałą prawdopodobnie przez skrzyżowanie tytoniu leśnego, N. silvestris z N. tomentosiformis lub N. tomentosa; liście owalne lub lancetowate, owłosione, zawierają najczęściej 1–3% nikotyny; kwiaty duże, pachnące, barwy różowej, czerwonej, rzadziej białej, w szczytowych podbaldachach; tytoń szlachetny był od dawna znany Indianom; przywieziony do Portugalii w 2. poł. XVI w., skąd dotarł do Francji dzięki posłowi fr. J. Nicotowi (stąd nazwa Nicotiana); w Europie rozpowszechnił się pocz. jako roślina ozdobna i leczn.; ze względu na dużą zdolność adaptacji uprawiany w krajach tropik., subtropik. i w umiarkowanej strefie klim., w licznych odmianach, które różnią się znacznie cechami morfologicznymi i użytkowymi (m.in. zawartością nikotyny, barwą liści, smakiem, aromatem). Rozróżnia się m.in.: tytonie papierosowe jasne — odmiany drobno- i średniolistne oraz wielkolistne typu Virginia i Burley, uprawiane gł. w USA, Polsce i Włoszech; tytonie cygarowe — uprawiane gł. w Brazylii, Indonezji, na Kubie. Rozmnażanie przez sadzenie rozsady do gruntu po przymrozkach wiosennych; liście zbiera się stopniowo, w miarę ich dojrzewania; plon liści ok. 2 t z ha; liście suszy się zależnie od odmiany i przeznaczenia, na słońcu, w suszarniach powietrznych, ogniowo-rurowych (ciepłym powietrzem), ogniowo-płomieniowych (z wędzeniem); do gł. producentów tytoniu należą: Chiny, USA, Indie i Brazylia. Jako ozdobne rośliny w ogrodach są uprawiane: tytoń oskrzydlony, N. alata, oraz jego odmiany hod., obficiej kwitnące, o białych, kremowych, różowych lub karminowych kwiatach, a także mieszańce tego gatunku.
