tradycja

tradycja

[łac. traditio ‘wręczenie’, ‘oddanie’],

przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (obyczaje, poglądy, wierzenia, sposoby myślenia i zachowania, normy postępowania itp.) wyróżnione przez daną zbiorowość, na podstawie określonej hierarchii wartości, z całokształtu dziedzictwa kulturowego jako społecznie doniosłe dla teraźniejszości i przyszłości; także proces przekazywania tych treści kulturowych, dokonujący się w danej zbiorowości.

Tradycja jest jednym z głównych sposobów włączania przeszłości i jej treści kulturowych do aktualnej świadomości społecznej i stanowi zasadniczy element procesów świadomościowych, przez które historia wpływa i współkształtuje losy społeczeństw; powoływanie się na określone tradycje stanowi istotny czynnik samookreślenia się grup, klas i warstw społecznych, narodów i społeczeństw. W każdej epoce historycznej istnieje kanon tradycji kulturowej, w którym szczególną rolę odgrywa tradycja narodowa; przez tradycję narodową narody jako historyczne wspólnoty wyrażają stosunek do przeszłości narodowej, przekształcają i włączają do świadomości narodowej dziedzictwo przeszłości. Tradycja narodowa jest podstawą ciągłości historycznej narodu, a jednocześnie w znacznym stopniu wpływa na jego dalsze losy. Z całokształtu tradycji „zastanej” poszczególne grupy społeczne dokonują wyboru tradycji „żywej”, odpowiednio do swych dążeń interpretując historię narodu i uwypuklając jako szczególnie doniosłe określone elementy jego doświadczeń. Epoki wielkich przemian społecznych obfitują zazwyczaj w spory ideologiczne wokół problemu kanonu „żywej” tradycji narodowej.

Bibliografia

M. Halbwachs Społeczne ramy pamięci, Warszawa 1969;

J. Szacki Tradycja. Przegląd problematyki, Warszawa 1971;

Tradycja i nowoczesność, red. J. Kurczewska, J. Szacki, Warszawa 1984;

L. Dyczewski Wartości podstawą tradycji polskiej, w: Nasza tradycja, red. P. Kuta, Lublin 1996;

K.R. Popper Ku racjonalnej teorii tradycji, w: Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa 1999;

E. Shils Tradition, Chicago 1981;

P.H. Hutton History as an Art of Memory, Hannover, London 1993.