tornado
intensywny wir powietrzny (czasami układ wirów) sięgający powierzchni Ziemi, związany z chmurą burzową Cumulonimbus (burza).
[hiszp.],
trąba powietrzna,
tornado
Encyklopedia PWN
Ma niewielką średnicę (od kilku do kilkuset m), często wewnątrz wiru (wirów) występuje charakterystyczna chmura w kształcie lejka bądź wrzeciona (stąd nazwa trąba powietrzna), powstająca w wyniku kondensacji pary wodnej w obszarze obniżonego ciśnienia (o kilkadziesiąt i więcej hPa) wewnątrz wiru; wiatr, skierowany ku górze, wieje po torach spiralnych wzdłuż osi wiru z prędkością 50–500 m/s i większą. W miejscu, gdzie tornado dotyka powierzchni gruntu, powstaje chmura kurzu, śmieci i liści, w przypadku intensywnego tornada zawierająca też drzewa, kamienie, cegły i in. obiekty porwane z powierzchni Ziemi. Tornado pojawiające się nad zbiornikami wodnymi porywa pewne ilości wody z powierzchni zbiornika i nosi nazwę trąby wodnej. Rozmiar tornada najczęściej określa się na podstawie szerokości tzw. ścieżki zniszczeń na trasie wędrującego wiru; wynosi ona od kilku do kilkuset m; długość ścieżki waha się od kilku m do kilkuset km. Czas życia tornada jest też bardzo zróżnicowany — od kilku s do kilku godzin, a typowa prędkość jego przesuwania się wynosi 10–30 km/h, chociaż niemal stacjonarne czy wędrujące z szybkością 100 km/h tornada nie należą do rzadkości. Silne tornado jest najgwałtowniejszym ze zjawisk atmosferycznych, najczęściej spotykane nad środkowymi stanami USA (tzw. aleja tornad), gdzie rocznie występuje przeciętnie ok. 800–1000 tornad, które są odpowiedzialne w sumie za ok. 80 zgonów i 1500 poważnych zranień; częste nad kontynentem australijskim, sporadycznie pojawiają się nad lądami w innych częściach świata, w tym także w Polsce (np. 1987 w Białymstoku). Jak dotąd jedynym sposobem zmniejszenia strat powodowanych przez silne tornada jest sprawny system prognozowania tego zjawiska i ostrzegania o nim oraz budowa schronów czy specjalnie wzmocnionych części budynków, w których ludzie mogą się ukryć w razie zagrożenia.
