Tomsk,
m. w azjat. części Rosji, na południowym wschodzie Niz. Zachodniosyberyjskiej, nad rz. Tom (dopływ Obu); stolica obwodu tomskiego.
Tomsk
Encyklopedia PWN
Założony 1604 jako ros. warownia i ośr. kolonizowania Syberii; od 1782 miasto; od 1804 stol. guberni; położony na skrzyżowaniu dróg wodnych i lądowych od 1. poł. XIX w. szybko rozwijał się w związku z intensyfikacją wydobycia złota w jego rejonie; od 1880 do rewolucji lutowej 1917 miejsce zesłań; w XIX w. ważny ośrodek kult.-nauk.; po połączeniu 1896 z Koleją Transsyberyjską ważny ośrodek gosp. i robotniczy; V 1918–19 w ręku Korpusu Czechosł. i Białej Gwardii; w ZSRR rejon łagrów; od 1941 miejsce ewakuacji zakładów przem. z środkowej Rosji i ważne zaplecze frontu; od 1944 stol. obwodu. Przemysł elektromaszynowy, chem., wyrobów gumowych (obuwie), drzewny, spoż.; zakłady wzbogacania paliwa atomowego Tomsk-7; duża stacja przeładunkowa towarów ze statków rzecznych na kolej i odwrotnie; port lotn.; 6 szkół wyższych, w tym najstarszy (zał. 1888) uniw. na Syberii; muzea; barok. cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego (1789–1807), klasycyst. budowle użyteczności publicznej z XIX w. (m.in. magistrat, uniw., giełda, pasaż handl., urząd skarbowy), kościół katolicki.
