Tobolsk
 
Encyklopedia PWN
Tobolsk, Tobọlsk,
m. w azjat. części Rosji, w obwodzie tiumeńskim, nad Irtyszem, w pobliżu ujścia Tobołu;
przemysł chem., stoczn., drzewny, materiałów budowlanych, spoż., produkcja dywanów; rzemiosło artyst. (wyroby z kości); wyższa szkoła pedag.; jedyne na Syberii seminarium duchowne; port rzeczny; port lotn.; teatr (zał. 1705); muzeum na otwartym powietrzu (zabytkowe budowle, kultura materialna ludów Syberii).
Historia. Założony 1587 jako warownia kozacka i ośr. kolonizowania Syberii; od XVII w. gł. wojsk.-adm. centrum kraju i miejsce zesłań (m.in. dekabrystów i Polaków, uczestników powstania styczniowego 1863–64); od 1708 stol. guberni, ośr. kultury (latopisarstwo, pierwsze na Syberii szkoły, drukarnie, czasopisma), rzemiosła (skóry, rzeźba w kości, broń) i handlu z Azją Środkową (Buchara) i Chinami; od 1822 siedziba Gł. Zarządu Syberii Zachodniej; w XIX w. na uboczu budownictwa dróg i kolei — podupadł; VIII 1917–IV 1918 miejsce osadzenia cara Mikołaja II Romanowa z rodziną i osobami towarzyszącymi — z tego m.in. powodu zdobyty przez białą gwardię (car z rodziną został przedtem wywieziony przez bolszewików do Jekaterynburga); w jej ręku do X 1919; w ZSRR miasto powiatowe (ros. rejonowe); rejon łagrów; 1941 miejsce ewakuacji zakładów przem. ze środkowej Rosji i zaplecze frontu.
Zabytki. Kreml, w obrębie którego: sobór Sofijsko-Uspieński (2. poł. XVII w.) z dzwonnicą (2. poł. XVIII w.), sobór Pokrowski (poł. XVIII w., przebudowa 2. poł. XIX w.), gościnny dwór z 4 basztami w narożach i bramą (pocz. XVIII w.), tzw. Szwedzkie pałaty (1. poł. XVIII w.), dom archijereja (ob. oddział muzeum) i in. zabudowania klasztorne z 2. poł. XVIII w.; pałac namiestnika (2. poł. XVIII w., przebudowa 1. poł. XIX w.), gimnazjum (1. poł. XIX w.), murowane i drewniane domy mieszkalne; pomnik Jermaka (1839).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia