teologia śmierci Boga,
nurt w teologii lingwistycznej, w którym słowo „Bóg” straciło swoje podstawowe znaczenie i w którym szuka się nowych form wyrazu na określenie istoty oraz zadań religii chrześcijańskiej w świecie współczesnym (inne nazwy t.ś.B. to: chrześcijaństwo bez Boga, chrześcijański ateizm, teologia laicyzacji lub sekularyzacji, kryzys języka wiary).
teologia śmierci Boga
Encyklopedia PWN
Teologia śmierci Boga wyrosła z liberalnej teologii protestanckiej i anglikańskiej, poglądów F.H. Schellinga, G.W.F. Hegla, F.W. Nietzschego, P. Tillicha, R. Niebuhra, filozofii analitycznej, teologii laicyzacji i współczesnego sekularyzmu. Intensywnie rozwijała się w kręgach teologii protestanckiej i anglikańskiej w latach 60. i 70. XX w. Główni przedstawiciele: H. Cox, D. Bonhoeffer, D. Sölle, G. Vahanian, J.A.T. Robinson, P. van Buren, W. Hamilton, Th.J.J. Altizer, B. Wicker, L. Dewart. Przedstawiciele teologii śmierci Boga są zaangażowani w analizę procesu sekularyzacji obejmującego sytuację egzystencjalną współczesnego człowieka oraz sytuację społeczno-kulturową i dostrzegają malejące znaczenie chrześcijaństwa. Rozwój nauki i cywilizacji technokratycznej, wzrost migracji oraz anonimowość życia w aglomeracjach miejskich powodują utratę przez chrześcijan poczucia tożsamości. W wyniku tego zaczynają oni odczuwać wyznawaną wiarę jako obcą współczesnej kulturze, w której polityka przejmuje funkcje religijne i zastępuje metafizykę, a chrześcijaństwo stało się zbiorem niezrozumiałych rytów i wierzeń. Między nauką a religią, językiem naukowym a teologicznym powstała przepaść. Immanentne rozumienie świata zastąpiło transcendentne (Cox, Vahanian, Robinson). Bóg Biblii, żywy i transcendentny, „umarł” w języku kultury współczesnej. Język religijny jako nieweryfikowalny empirycznie stał się językiem pustym, bezsensownym. Treści religijnej mogą być wyrażone tylko w postawie chrześcijan i dlatego według teologii śmierci Boga orędzie ewangelijne należy głosić bez odwoływania się do słowa Bóg.
Po odrzuceniu języka metafizycznego istotę chrześcijaństwa pozwala określić historyczna egzystencja Jezusa. Jezus to człowiek wolny od wszelkich nacisków świata, tradycji religijnej, drugiego człowieka. Jego śmierć na krzyżu to akt autonegacji, przez który Bóg unicestwił siebie (Altizer), niejako pozbył się transcendencji i włączył w zmienną i przemijającą postać świata historycznego. Znaczenie zmartwychwstania Jezusa polega na ogarnięciu analogiczną wolnością Jezusa i jego uczniów oraz wprzęgnięciu ich w życie dla innych, na wzór Jezusa (van Buren, Hamilton). Teologia śmierci Boga (ob. nie mająca wielu zwolenników) spotkała się z krytyką ze strony teologów katolickich i wielu protestanckich.
