Tarnobrzeg
 
Encyklopedia PWN
Tarnobrzeg,
miasto w województwie podkarpackim, pow. grodzki, na pograniczu Równiny Tarnobrzeskiej i Niz. Nadwiślańskiej, nad Wisłą; siedziba pow. tarnobrzeskiego.
Ludność miasta: ogółem — 46,9 tys. mieszkańców (2019)
Gęstość zaludnienia: 551,8 os/km2 (2019)
Powierzchnia: 85 km2
Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 21°41′E, szerokość geograficzna: 50°35′N
Data założenia miasta: 1593
Prawa miejskie: nadanie praw — 1593
Oficjalne strony WWW: www.tarnobrzeg.pl
1950–92 liczba ludności zwiększyła się ponad 12 razy (rozwój Tarnobrzeskiego Okręgu Siarkowego); ośr. mieszkaniowy, usługowy i dyspozycyjny Tarnob. Okręgu Siarkowego; siedziba przedsiębiorstwa Siarkopol (w likwidacji), zakłady przetwórcze siarki, produkcji kwasu siarkowego, nawozów fosforowych, przemysł maszyn. (obrabiarki), spoż., włók.; liczne przedsiębiorstwa budowlano-montażowe; ośr. oświat., Państw. Wyższa Szkoła Zawodowa im. profesora S. Tarnowskiego, Kolegium Nauczycielskie (pod patronatem Uniw. Rzeszowskiego) oraz szkoły policealne; corocznie odbywa się przegląd teatr. Barbórkowa Drama Teatralna; hala widowiskowo-sport. dla 2 tys. widzów. Miasto leży na pr. brzegu rzeki; Stare Miasto otaczają rozległe, liczne osiedla mieszkaniowe; tereny kopalni i zakładów przetwórczych siarki znajdują się w południowej części Tarnobrzega; nad Wisłą tereny rekreacyjne (ośr. sportu, klub wodny, przystań żeglarska, amfiteatr).
Historia. Miasto zał. 1593 (potwierdzenie praw miejskich 1681) jako centrum gosp. i rezydencja Tarnowskich; ośr. regionalny handlu zbożem i winem na szlaku handl. z Rzeszowa i Przemyśla do Sandomierza; od XVI w. duże skupisko Żydów; 1681 do Tarnobrzega włączono wieś Dzików i przyznano mu prawo składu na wino; 1734 miejsce zawiązania konfederacji dzikowskiej; 1772–1918 w zaborze austr.; w XIX w. miasteczko usługowo-roln.; znany ośr. chasydzki (1939 ok. 3,8 tys. Żydów — ok. 67% mieszk. Tarnobrzega); od 1887 połączenie kol.; 1918–19 ośr. Republiki Tarnobrzeskiej (zorganizowana w czasie wystąpień chłopskich w pow. tarnobrzeskim pod dowództwem T. Dąbala i księdza E. Okonia); podczas okupacji niem. 1941–42 obóz pracy przymusowej dla Żydów (przeciętnie ok. 500 osób) oraz getto (więźniowie wywiezieni do getta w Dębicy), rejon działalności partyzanckiej; 1944–45 walki z UPA; po 1957 szybka rozbudowa miasta związana z rozwojem zagłębia siarkowego; 1867–1975 i od 1999 siedziba powiatu, 1975–98 siedziba województwa; do Tarnobrzega przyłączono wieś Mokrzyszów, okoliczne sołectwa, m.in. Kajmów, Miechocin, Sielec, Zakrzów oraz ośr. przem. Machów. Miejsce urodzenia 1796 S. Jachowicza.
Zabytki. Barokowy kościół i klasztor Dominikanów (1693–1706, J.M. Link, rozbudowa 1904); w dzielnicy Dzików pałac Tarnowskich (XVIII w., 1830 przebudowany w stylu neogot., F.M. Lanci, po spaleniu 1929 odbud. w stylu neobarok.), park krajobrazowy (XIX w.).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia