Świerczewski Karol, pseud. Walter, ur. 10 II 1897, Warszawa, zm. 28 III 1947, Jabłonki k. Baligrodu,
działacz komunist., generał.
Świerczewski Karol
Encyklopedia PWN
Od 1915 w Rosji, 1917–18 w Gwardii Czerwonej, od 1918 w Armii Czerwonej, 1920 podczas wojny pol.-bolszewickiej dowódca batalionu w 57. dywizji strzelców na Froncie Zachodnim; czł. WKP(b); od 1928 oficer Zarządu Wywiadu Wojsk. (Razwidpuru) Białoruskiego Okręgu Wojsk., 1930–36 w centrali Razwiedpuru w Moskwie prowadził działania przeciw Polsce; szef wydziału, następnie szkoły KPP, prowadził szkolenie bojowe w zakresie dywersji i terroru pol. i zagranicznych komunistów. 1936–38 walczył w hiszp. wojnie domowej, m.in. dca XIV Brygady Międzynar., Dywizji „A”, następnie 35. dywizji międzynar., jednocześnie sprawował funkcje wywiadowcze; odwołany do Moskwy i postawiony do dyspozycji Zarządu Kadr Lud. Komisariatu Obrony, 1939 powrócił do czynnej służby wojsk. jako kombrig (generał brygady) i wykładowca wydziału wywiadowczego Akad. Wojsk. im. M. Frunzego w Moskwie. Podczas wojny niem.-sowieckiej m.in. 1941 dowódca dywizji; 1943 zast. dcy I Korpusu PSZ w ZSRR, 1944 w Armii Pol. w ZSRR; 1944–45 dca 2., następnie 3. i ponownie 2. armii WP. Jako dowódca armii popełnił poważne błędy, które przyczyniły się do powiększenia strat w ludziach i sprzęcie, zwłaszcza w okresie bitwy budziszyńskiej.
Od 1944 czł. Centralnego Biura Komunistów Polski w ZSRR, od 1945 KC PPR. Po wojnie m.in. gł. inspektor osadnictwa wojsk., następnie dca Okręgu Wojsk. III w Poznaniu; 1946 wicemin. obrony nar., współodpowiedzialny za represje, gł. wobec żołnierzy AK i podziemia niepodległościowego; 1945–47 poseł do KRN, 1947 — na Sejm Ustawodawczy. Poległ w zasadzce zorganizowanej przez oddział UPA, jednak okoliczności jego śmierci nie są w pełni wyjaśnione; śmierć Ś. była pretekstem dla władz do rozpoczęcia akcji „Wisła”. Postać Ś. była przedmiotem kultu budowanego i podtrzymywanego przez propagandę PRL.
