Świdnica

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Świdnica,

m. powiatowe w województwie dolnośląskim, na Równinie Świdnickiej, nad Bystrzycą, w pobliżu parków krajobrazowych — Książańskiego, Ślężańskiego i G. Sowich.

Ludność miasta: ogółem — 57 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 2 592,8 os/km² (2019)

Powierzchnia: 22 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 16°29′E, szerokość geograficzna: 50°50′N

Prawa miejskie: nadanie praw — przed 1267

Oficjalne strony WWW: www.um.swidnica.pl

duży ośr. przemysłu elektromaszynowego i elektrotechnicznego, ponadto rozwinięty przemysł drzewny, odzieżowy, poligraficzny, skórz., spoż.; węzeł kol. i drogowy; od 2004 stol. diecezji Kościoła rzymskokatol.; Wyższa Zawodowa Szkoła Biznesu Akademii Ekon. we Wrocławiu, Wyższa Szkoła Technologii Teleinformacyjnej; działa Tow. Regionalne Ziemi Świdnickiej; Muzeum Dawnego Kupiectwa Śląskiego.

Historia.

W XIII w. osada targowa; prawa miejskie przed 1267 (1249?); 1291–1392 stol. odrębnego księstwa piastowskiego; od 1392 pod zwierzchnictwem Czech, dzieliła losy polit. Śląska (niem. nazwa Schweidnitz); w XIV–XVI w. jedno z największych (pocz. XIV w. — ok. 9,5 tys. mieszk.) i najzamożniejszych miast Śląska — własna mennica, ośr. rzemiosła (znane piwo, tkactwo, metalurgia, papiernictwo) i handlu (udział w handlu międzynar.); drugi po Wrocławiu ośr. kultury i sztuki; od XIII w. duże skupisko Żydów; 1287 sprowadzono do Świdnicy franciszkanów, 1291 dominikanów (w 1. poł. XIV w. działalność inkwizycji w walce z biedotą miejską); w 2. poł. XVI w. ośr. anabaptystów. Po wielkich zniszczeniach w okresie wojny trzydziestoletniej (1618–48) upadek znaczenia miasta, pogłębiony przez wojny XVIII w.; od 1742 w państwie pruskim, zamieniona w twierdzę, przeżywała okres stagnacji; po zlikwidowaniu fortyfikacji 1867 — rozbudowa miasta; od 1844 połączenie kol.; w 2. poł. XIX w. rozwój przemysłu i handlu (1918–39 największa na Śląsku hurtownia artykułów kolonialnych). W okresie II wojny światowej podobóz obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, 3 jenieckie oddziały robocze obozu w Zgorzelcu, obóz pracy przymusowej; od 1945 w Polsce; XIX w.–1975 i od 1999 siedziba powiatu.

Zabytki.

Kościoły: katedra got. (poł. XIV–1. poł. XVI w., wewnątrz cenne dzieła sztuki), późnogot. Św. Barbary (1500–01, przebudowa po 1818), ewangelicki barok. kościół Pokoju o konstrukcji ryglowej z barok. wystrojem (1656–58, A. von Säbisch, malowidła z poł. XVIII w., wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO), barok. Św. Krzyża (1720, przebudowa klasycyst. 1865–68), barok. Św. Józefa z klasztorem Urszulanek i szkołą klasztorną (1731–72); barok. kolegium Jezuitów (1664–67); ratusz (XVI w., 1717–26, XIX w.); barok. pałac opatów lubiąskich (1723–25); kamienice (XVI, XVII, XVIII w.).

Świdnica, wnętrze Kościoła Pokoju, XVII w.