Śródatlantycki, Grzbiet
 
Encyklopedia PWN
Śródatlantycki, Grzbiet, ang. Mid-Atlantic Ridge,
grzbiet śródoceaniczny w dnie Oceanu Atlantyckiego;
jest częścią systemu grzbietów śródoceanicznych w oceanie światowym; ciągnie się południkowo, w kształcie litery S., od Islandii na północ do Wyspy Bouveta na południe; długość ok. 20,3 tys. km; składa się kolejno z grzbietu Reykjanes (do strefy rozłamu Gibbsa), Grzbietu Północnoatlantyckiego (do głębi Romanche) i Grzbietu Południowoatlantyckiego; szczytowe części grzbietu wystają nad powierzchnię oceanu jako wyspy: Islandia, Azory, São Paulo, Wyspa Wniebowstąpienia, grupa Tristan da Cunha, Gough, Wyspa Bouveta; szerokość 200–1200 km; wierzchołki Grzbietu Śródatlantyckiego leżą średnio na głębokości 2000 m, natomiast nad dnem sąsiednich basenów oceanicznych wznoszą się średnio 4000–5000 m, maksymalnie — ok. 8500 m (Azory). Charakterystyczną formą rzeźby Grzbietu Śródatlantyckiego jest ciągnąca się południkowo, środkiem najwyższych partii, dolina ryftowa o szerokości 28–55 km i względnej głębokości ok. 2000 m; dno doliny ryftowej jest strefą aktywnej działalności wulkanicznej i sejsmicznej; grzbiet jest przecięty kilkudziesięcioma równoleżnikowymi, wąskimi i długimi głębiami w strefach rozłamów, najgłębsze: Atlantis (5100 m), Vema (5342 m), São Paulo (5110 m), Romanche (7856 m), Chain (5572 m), Bouvet (5232 m); przedłużeniem Grzbietu Śródatlantyckiego na północ od Islandii są kolejno śródoceaniczne grzbiety — Islandzki (do strefy rozłamu Jan Mayen) i Mohna (do stoku kontynentalnego Spitsbergenu) na Morzu Grenlandzkim, a następnie Grzbiet Gakkela w Basenie Eurazjatyckim na dnie Oceanu Arktycznego; na południu (na wschód od Wyspy Bouveta) łączy się przez Grzbiet Afrykańsko-Antarktyczny z grzbietami dna Oceanu Indyjskiego i dalej na wschodzie — Oceanu Spokojnego. Grzbiet Śródatlantycki odkryli 1873 C.W. Thomson i J. Murray badając głębokość oceanu z pokładu brytyjskiego okrętu Challanger (dowódca G.S. Nares), kolejno wzdłuż równoleżników 20°N, 35°N, 5°N i 10°S.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia