Szabetaj Cewi

Szabetaj Cewi, Sabataj Cwi, ur. 1626, Iözmir, zm. 1676, Ulcinj (Czarnogóra),

żyd. mistyk działający w imperium osmańskim; twórca sabataizmu, największego ruchu mesjańskiego w dziejach judaizmu.

Pochodził ze Smyrny (ob. İzmir), gdzie studiował Talmud i kabałę; odkrył w sobie powołanie mesjańskie; decydujący wpływ na życie i działalność Szabetaja Cewi miał kabalista Natan z Gazy, który uznał Szabetaja Cewi za mesjasza, a siebie za jego proroka; małżeństwu Szabetaja Cewi z Sarą (ukr. Żydówką, ocalałą z pogromu urządzonego 1648 przez Kozaków B. Chmielnickiego) Natan nadał symbol. treść mistyczną jako elementowi naprawy (hebrajski tikun) świata; Szabetaja Cewi pozyskiwał coraz więcej żydowskich zwolenników podczas wędrówek po państwie tur.; 1666 ruszył do Stambułu, by tam koronować się na króla Izraela, gdzie jednak został aresztowany i uwięziony przez władze sułtańskie, a zagrożony śmiercią oficjalnie przyjął islam (fakt ten Natan wytłumaczył mesjańskim działaniem w ramach tikun); po 6 latach Szabetaja Cewi, ponownie oskarżonego o potajemne praktykowanie judaizmu, osadzono w twierdzy w Albanii, gdzie zmarł.