Suza

Suza, Shūsh,

ruiny starożytnego miasta w południowo-zachodnim Iranie, w ostanie Chuzestan, ok. 24 km na południowy zachód od miasta Dezful.

Od VI w. p.n.e. stolica administracyjna państwa perskiego; 331 p.n.e. zdobyta przez Aleksandra III Wielkiego, w 1. połowie VII w. n.e. — przez Arabów, po kilku wiekach przestała istnieć. Wykopaliska (od 1884) stwierdziły ciągłość osadnictwa od IV tysiąclecia p.n.e. (ceramika malowana — Suza I); ruiny Suzy tworzą obecnie 4 wzgórza (tall): tzw. tall akropolu z pozostałościami miasta elamickiego, apadany z resztkami pałacu achemenidzkiego z barwnymi reliefami z glazurowanej cegły (fragmenty w Luwrze) i świątynią ognia, miasta królewskiego — m.in. z budowlą sasanidzką z malowidłami ściennymi oraz miasta rzemieślników; odkryto wiele ceramiki, liczne rzeźby elamickie (m.in. posąg królowej Napirasu), a także dzieła sztuki z obszaru Mezopotamii — trofea wojenne (m.in. stela Naramsina i stela Hammurabiego).

Suza, sfinksy z pałacu Dariusza I — Luwr, Paryż

Suza, relief Zwierzę fantastyczne z pałacu Dariusza I Wielkiego w Suzie, V w. p.n.e. — Luwr, Paryż

Gliniana głowa z Suzy, sztuka Elamu, 2. poł II tys. p.n.e. — Luwr, Paryż

Gwardia królewska, fragment fryzu z pałacu perskiego władcy Dariusza I Wielkiego w Suzie, V w. p.n.e. — Muzeum Pergameńskie, Berlin.