Sumatra, indonez. Sumatera,
wyspa w Indonezji, w archipelagu Wielkich W. Sundajskich;
Sumatra
Encyklopedia PWN
oddzielona cieśn. Malakka od Płw. Malajskiego, Cieśn. Sundajską — od Jawy; powierzchnia 425 tys. km2 (dł. 1750 km, szer. do 400 km), z sąsiednimi wyspami — 473,5 tys. km2; 45,4 mln mieszk. (2004), gł. Batakowie, Minangkabau, Aczinowie, ponadto Chińczycy oraz Jawajczycy (przesiedleni na Sumatrę). Linia brzegowa słabo rozwinięta; z północnego zachodu na południowy wschód ciągną się g. Barisan, wysokość do 3805 m (wulkan Kerinci), opadające stromo ku zachodniemu wybrzeżu; wschodnia część nizinna, silnie zabagniona; liczne rzeki (Hari, Musi, Indragiri, Asahan), największe jezioro — Toba. Klimat równikowy, z wyjątkiem gór wybitnie wilgotny (brak wyraźnej pory bezdeszczowej). Lasy zajmują ok. 1/2 pow. wyspy, m.in. drzewa ebonitowe, żelazne, kamforowe i sandałowe, dęby, palmy, sosna Pinus merkusii; na wschodnim wybrzeżu namorzyny (mangrowe). Świat zwierzęcy bogaty (małpy, słonie, tygrysy, nosorożce, gibbony). Zaledwie 20% pow. jest wykorzystane rolniczo; najważniejsze rośliny żywieniowe: bataty, ryż, kukurydza, maniok, orzeszki ziemne, warzywa; uprawy eksportowe: kauczukowiec, kawa, palma kokosowa, olejowiec, herbata, przyprawy korzenne (pieprz, goździki, gałka muszkatołowa, gambir, cynamon); w regionie Medanu uprawa plantacyjna; rybołówstwo; pozyskiwanie drewna, zbiór żywic. Wydobycie ropy naftowej (wywóz przez porty Dumai, Pekalongan Brandan i Telanaipura), gazu ziemnego (w prow. Aceh), węgla kam. (Ombilin, Bukit Asam); na rz. Asahan elektrownia wodna o mocy 600 MW, w pobliżu huta aluminium; rozwinięty przemysł petrochemiczny; rafinerie w Dumai, Plaju, Sungaigerong (k. Palembangu), Pakning połączone rurociągami z ośr. wydobycia. Niezależne 3 systemy kol.: północny (Banda Aceh–Medan–Rantauprapat), środkowy oraz południowo-wschodni (Lubuklinggau–Palembang–Tanjungkarang-Telukbetung); sieć drogowa dobrze rozwinięta tylko w północnej części (prow. Aceh); ważną rolę odgrywa transport rzeczny; gł. m.: Medan, Palembang, Padang.
Historia. Od VII do pocz. XIII w. dominowało na Sumatrze państwo Śriwidżaja, potem Majapahit (do XVI w.); po jego upadku powstało na wyspie kilka samodzielnych państw muzułm.; w końcu XVI w. ekspansja kolonialna Holandii, a wkrótce również Anglii; XIX–pocz. XX w. całą Sumatrę podporządkowała sobie Holandia; 1942–45 pod okupacją Japonii; 1946 Holandia uznała suwerenność Rep. Indonezji na Sumatrze. 26 XII 2004 katastrofalne w skutkach trzęsienia Ziemi i wywołane nimi tsunami (ok. 165 tys. ofiar śmiertelnych w regionie autonomicznych Aceh).
