Split,
m. w południowej Chorwacji, nad M. Adriatyckim, na półwyspie otoczonym od północy zat. Kaštelanski Zaliv, a od południa cieśn. Splitski Kanal.
Split
Encyklopedia PWN
drugie (po Zagrzebiu) miasto kraju; największy ośr. gosp. Dalmacji; duży port handl., rybacki i pasażerski (linie promowe do Szybeniku i na pobliskie wyspy: Brač i Šolta); rozwinięty przemysł stoczn., ponadto chem. (tworzywa sztuczne), cementowy, drzewny, spoż. (rybny, piwowarski); port lotn.; szkoły wyższe, inst. nauk.-badawcze (m.in. oceanograf.); muzea (archeol., etnogr., mor.); ośr. turystyczny.
Historia. W starożytności osada gr.; ok. 300 n.e. rzymski ces. Dioklecjan zbudował tu swoją rezydencję; na pocz. VII w. w jej murach schroniła się ludność pobliskiej Salony, zniszczonej przez Awarów i Słowian; w obrębie murów pałacowych powstało miasto; Split należał do Bizancjum, Węgier (od XII w.), Wenecji (od XV w.) i Austrii (od 1797); od 1918 w Królestwie SHS (od 1929 Jugosławii); od 1991 w niepodległej Chorwacji.
Zabytki. Pałac ces. Dioklecjana, zał. na planie rzymskiego obozu wojsk. (ok. 150 × 190 m), otoczony murami z bramami i wieżami; z budowli pałacowych zachowały się: mauzoleum Dioklecjana (od VIII w. katedra Św. Duji), z cennymi elementami wyposażenia, m.in. rzeźbione drzwi i stalle, 1. poł. XIII w., dzwonnica z XIII–XVI w., przebudowa XIX–XX w., świątynia Jupitera (od VIII w. — baptysterium), perystyl, westybul, pozostałości akweduktu, ruiny apartamentów cesarza; poza murami kościoły (IX–XII w.), ratusz got. (XV, XIX w.), pałace renes; zabytkowe centrum wpisane na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.
