Sikorski Igor I.

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Sikorski, Sikorsky, Igor I. , ur. 6 VI 1889, Kijów, zm. 25 X 1972, Easton,

amerykański konstruktor lotniczy, pochodzenia rosyjskiego, pionier wielkich samolotów i śmigłowców.

Urodził się 6 VI 1889 w Kijowie. Igor Iwanowicz był synem profesora psychologii Iwana Aleksiejewicza Sikorskiego. Zainteresowanie lotnictwem rozbudziła w nim matka, Zinajda Sikorska, która czytała mu opowiadania Julesa Vere’a i doniesienia o odkryciach prac Leonarda da Vinci dotyczących maszyn latających.

W 1903 rozpoczął naukę w Akademii Morskiej w Saint Petersburgu. Kiedy dotarły do niego opisy pierwszych udanych prób lotów (dokonywanych m.in. przez braci Wright, Farmana, Ferbera, Blériota), zdecydował, że kariera marynarza jest nie dla niego. W 1906 rozpoczął studia techniczne we Francji, kontynuowane następnie w Kijowie.

W 1908 Igor był z ojcem w Niemczech. Tam silne wrażenie wywarły na nim doświadczenia Ferdinanda von Zeppelina ze sztywnymi sterowcami i demonstracje samolotu braci Wright. Postanowił wtedy poświęcić się statkom latającym, zwłaszcza zdolnym do nieruchomego utrzymywaniu się w powietrzu — śmigłowcom. Swym postanowieniem nie wzbudził entuzjazmu rodziny. Negatywną opinię o pomyśle zajmowania się tematyką śmigłowcową, jako nie rokującą nadziei na sukces, przekazali Igorowi także pionierzy lotnictwa — kapitan F. Ferber i S. Drzewiecki.

Sikorski był jednak uparty. W 1909 rozpoczął w Kijowie próby ze współosiowym śmigłowcem, którego napęd stanowił 25-konny silnik. Poza hukiem, kurzem i drganiami, innych efektów konstruktorowi uzyskać się nie udało. Niewiele lepsze wyniki otrzymał z następnym śmigłowcem. Uznał wtedy, że na śmigłowce nie nadszedł jeszcze czas, postanowił wziąć od nich „urlop” i zająć się samolotami. „Urlop” ten trwał 30 lat.

Pierwsze samoloty i pierwsze sukcesy

Pierwszym samolotem Sikorskiego był S-1. Próby oblotu maszyny podejmował sam konstruktor, słaby 15-konny silnik sprawiał jednak, że efektem prób było jedynie szybkie kołowanie. Pierwszy prawdziwy lot odbył Sikorski 3 VI 1910 na drugim S-2 ze znacznie mocniejszym, bo 25-konnym, silnikiem. Na S-5 osiągnął w 1911 wysokość 500 m.

W 1912 Sikorski odniósł potrójny sukces: jako konstruktor, pilot i przemysłowiec. Samolot S-6-B wygrał wielki konkurs samolotów zorganizowany przez Rosyjskie Towarzystwo Bałtyckie i zdobył nagrodę 15 tysięcy rubli. Pozwoliło to na budowę wielkiego, czterosilnikowego samolotu. Tak wielkiego, że nazwa dla niego inna niż Grand nie wchodziła w rachubę. Pierwszego lotu na tym największym wówczas samolocie świata i pierwszym samolocie z czterema silnikami Sikorski dokonał 13 V 1913. Następcą Granda stał się inny latający olbrzym, 4-silnikowy Ilija Miuromiec. Miał on lepsze osiągi i zapewniał podróżującym wyższy komfort. Po wybuchu wojny 1914 samolot ten został przekształcony w bombowiec. Pierwszego nalotu na niemieckie pozycje w okolicach Płocka dokonał 15 II 1915, startując z polowego lotniska koło Jabłonny w pobliżu Warszawy. Ogółem zbudowano 73 egzemplarze Miuromców.

Pierwsze lata w USA

Po zwycięstwie w Rosji rewolucji bolszewickiej Sikorski zdecydował się na emigrację. Gdy w III 1919 przybył do Ameryki angielskiego nie znał zupełnie i nie miał żadnych znajomości. Pomogli mu przybyli wcześniej emigranci rosyjscy, dobrze już tkwiący w świecie interesów. Za ich zachętą 5 III 1923 założył własną firmę Sikorsky Aero Engineering Corp., w której rozpoczął budowę swego pierwszego w Ameryce samolotu. Dwusilnikowy S-29A (A oznaczało Amerykę) osiągnął gotowość do lotu 4 V 1924. Samolot okazał się konstrukcją udaną i wkrótce zaczął zarabiać pieniądze.

Duże powodzenie stało się udziałem Sikorskiego, gdy zaczął budowę pasażerskich łodzi latających. Dwusilnikowa S-38, czterosilnikowa S-40, a zwłaszcza czterosilnikowa S-42 Flying Clipper z 1933, pozwoliły na rozpoczęcie regularnych połączeń pasażerskich na trasach transoceanicznych.

Stara miłość

Na początku lat 30. XX w. Igor Sikorski postanowił wrócić do starej miłości — śmigłowców. Rozpoczął od opatentowania 1935 koncepcji śmigłowca jednowirnikowego ze śmigłem ogonowym. Doświadczalny śmigłowiec VS-300, zaprojektowany wiosną 1939, pilotowany przez samego Sikorskiego po raz pierwszy oderwał się od ziemi 14 IX 1939 (lot na uwięzi). Pierwszy swobodny zawis śmigłowca pilot-konstruktor wykonał w V 1940. Rok później, pilotując znacznie już udoskonalonego VS-300, Sikorski ustanowił światowy rekord długotrwałości lotu śmigłowca — 1 h 32 minut 26 sekund. Igor Sikorski uczestniczył osobiście w całym procesie doskonalenia VS-300. Proces ten objął 3 podstawowe zmiany układu maszyny i 18 przeróbek systemu sterowania. Ostatni lot na VS-300 miał miejsce 7 X 1943.

Od 1943 Sikorski zaprzestał latania i skoncentrował się wyłącznie na konstruowaniu kolejnych śmigłowców. Pierwszy typ użytkowy, dwumiejscowy R-4, rozpoczął służbę w siłach zbrojnych USA w 1943, a w angielskim RAF rok później. Do końca wojny Sikorski opracował dwa kolejne śmigłowce, R-5 i R-6.

Kamienie milowe techniki śmigłowcowej

Pierwszym śmigłowcem Sikorskiego zbudowanym po II wojnie światowej w liczbie 783 egzemplarzy był 4-miejscowy S-51. Otworzył on szeroki front zastosowań śmigłowców na całym świecie. Kolejną konstrukcją był S-52 z 1947. Po raz pierwszy przekroczono na nim prędkość 200 km/h (208,5 km/h) i osiągnięto wysokość 6468 m. W 1954, po zabudowaniu na S-52 wałowego silnika turbinowego rekord prędkości został podwyższony do 250 km/h, a rekord wysokości do 7470 m. W 1949 Sikorski opracował śmigłowiec transportowy S-55, który stał się kolejnym kamieniem milowym na drodze postępu techniki śmigłowcowej. Z silnikiem w nosowej części kadłuba, zawierał w sobie wiele nowości, wpływających na osiągi i ekonomiczne cechy maszyny. Wyprodukowano łącznie 1828 egzemplarzy S-55. Śmigłowiec zasłużył się szczególnie podczas wojny koreańskiej (1950-53), zdobywając, w związku z misjami ratowniczymi, miano „Koreańskiego Anioła”. Ostatnią konstrukcją Igora Sikorskiego był ciężki śmigłowiec transportowy S-58 z 1954, zbudowany w 2261 egzemplarzach.

Igor Sikorski ożenił się 1924, miał pięcioro dzieci. Wielokrotnie nagradzany; czynny do ostatnich lat życia (od 1957 główny konsultant). Zmarł 26 X 1972 w Easton (stan Connecticut).

Śmigłowiec towarowy Sikorsky S-70 UH-60 Black Hawk.

Śmigłowiec I. Sikorskiego XR-4 (pierwszy śmigłowiec produkowany seryjnie), którego konstrukcja została oparta na eksperymentalnym VS-300

Sikorski Igor wykonujący pierwszy lot na swoim śmigłowcu VS 300, 14 IX 1939

RBWZ Sikorski Ilia Muromiec

Sikorsky CH-53 Stallion (USA)