Scott Walter
 
Encyklopedia PWN
Scott
[skot]
Sir Walter Wymowa, ur. 15 VIII 1771, Edynburg, zm. 21 IX 1832, Abbotsford k. Roxburgh,
szkocki i angielski pisarz, przedstawiciel tzw. historyzmu romantycznego.
Kalendarium
Urodził się 15 VIII 1771 w Edynburgu.
Fascynacja ojczystą historią
Studiował prawo w rodzinnym Edynburgu, następnie poszedł w ślady ojca, zostawszy adwokatem i urzędnikiem sądowym. Jego życie oraz twórczość były nierozerwalnie związane ze Szkocją; w młodości interesował się jej przeszłością: zbierał stare ballady i inne relikty kultury materialnej i duchowej, zwiedzał ruiny dawnych zamków i warowni; stworzył szkocką mitologię narodową.
Powieści poetyckie
Karierę literacką rozpoczął od opublikowanych anonimowo przekładów niemieckiej opowieści grozy oraz naśladownictwa szkockich ballad. Pierwszymi oryginalnymi utworami Waltera Scotta były wydane również anonimowo ballady ze zbioru Minstrelsy of the Scottish Border (t. 1–3 1802). W 1805 ogłosił poemat liryczno-epicki Pieśń ostatniego minstrela (1805, wydanie polskie 1821), który zapoczątkował gatunek powieści poetyckiej, rozwiniętej następnie przez G. Byrona. Sławę przyniosły mu kolejne powieści poetyckie: Marmion (1808), Pani jeziora (1810, wydanie polskie 1822), Matylda Rokeby (1813, wydanie polskie 1826), Pan dwóchset wysp (1815, wydanie polskie 1826) — w średniowiecznym sztafażu na plan pierwszy wysuwają się w nich bohaterskie czyny i namiętne romanse, zapowiadając nadchodzącą epokę romantyzmu.
Historyczne powieści prozą
Do historii literatury światowej przeszedł Scott głównie jako twórca powieści historycznej. Międzynarodowy rozgłos zyskał powieścią historyczną Waverley (1814, wydanie polskie 1830), która rozpoczyna cykl dzieł przedstawiających historię pogranicza szkocko-angielskiego XVII–XVIII w., główne wydarzenia z okresu powstań jakobińskich: Old Mortality (1816), Rob Roy (1817, wydanie polskie 1830), Więzienie w Edynburgu (1818, wydanie polskie 1827), Narzeczona z Lammermoor (1819, wydanie polskie 1828). Do dziejów Szkocji końca XVIII w. nawiązywał m.in. w powieściach: Mannering, czyli Astrolog (1815, wydanie polskie 1828) i Antykwariusz (1816, wydanie polskie 1829). Ważniejszymi utworami w dorobku Scotta są też: Ivanhoe (1819, wydanie polskie 1821), Kenilworth (1821, wydanie polskie 1828), Kwintyn Durward, czyli Szkot na dworze Ludwika IX (1823, wydanie polskie 1827) i Ryszard Lwie Serce w Palestynie (1825, wydanie polskie 1826), których tematyka wiąże się z dziejami Anglii i Francji, ich udziałem w wyprawach krzyżowych.
W późniejszych utworach Scotta sensacyjna fabuła zajęła miejsce autentyzmu obrazu historycznego i bogactwa panoramy społeczno-obyczajowej. Ten wyraźny spadek wartości artystycznej był związany z sytuacją osobistą pisarza, który popadł w kłopoty finansowe z powodu bankructwa swego wydawcy i przyjaciela, pisał więc pospiesznie i dużo, co stało się przyczyną choroby i przedwczesnej śmierci. Walter Scott zmarł 21 IX 1832 w Abbotsford koło Roxburgh.
Scott był również autorem dzieł dramatycznych (np. Aucchindrane, or the Ayrshire Tragedy 1830), prac historycznych (m.in. Life of Napoleon 1827) oraz biografii (m.in. Lives of the Novelists 1825), zajmował się także działalnością wydawniczą, m.in. ogłosił zbiorowe edycje dzieł J. Drydena i J. Swifta, oraz badaniem tradycji ludowej.
Recepcja w literaturze europejskiej
Scott, łącząc realizm historyczny z fantastyką, legendami i wierzeniami ludowymi, stworzył wzór powieści historycznej, powielany przez wiele pokoleń pisarzy, który charakteryzuje się żywą akcją, wysuniętymi na pierwszy plan wątkami romansowo-awanturniczymi, ukazywanymi na tle ważnych, często przełomowych wydarzeń historycznych, bogatymi realiami dającymi barwny obraz epoki, kolorytem lokalnym i galerią różnorodnych postaci, przemieszaniem sytuacji patetyczno-tragicznych z komicznymi. Twórczość Scotta utorowała drogę m.in. powieściom A. Dumasa ojca, V. Hugo, H. de Balzaka we Francji, W.M. Thackeraya w Anglii, W. Hauffa w Niemczech. W Polsce do twórczości Waltera Scotta nawiązywali m.in. J. Ursyn Niemcewicz (Jan z Tęczyna), F. Skarbek, H. Rzewuski (Listopad), a w czasach późniejszych J.I. Kraszewski (Zygmuntowskie czasy) i H. Sienkiewicz.
Utwory Scotta doczekały się także wybitnych adaptacji operowych, np. Purytanie V. Belliniego (1835) i Łucja z Lammermooru G. Donizettiego (1835).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Scott Walter, portret namalowany przez H. Landseerafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia