Schweitzer Albert
 
Encyklopedia PWN
Schweitzer
[szwạir]
Albert Wymowa, ur. 14 I 1875, Keysersberg (Górna Alzacja), zm. 4 IX 1965, Lambaréné (obecnie w Gabonie),
niemiecki teolog protestancki, biblista, filozof kultury, wirtuoz, lekarz.
Kalendarium
Urodził się 14 I 1875 w Keysersberg (Górna Alzacja). Jego rodzina pochodziła ze Szwajcarii (na co wskazuje nazwisko). Dzieciństwo i młodość spędził na pograniczu francusko-niemieckim w Alzacji (władał obydwoma językami; wg niego samego myślał jednak raczej po niemiecku), będącym zarazem pograniczem katolicko-ewangelickim (chodził do kościoła, w którym modlili się na zmianę zarówno katolicy, jak i ewangelicy).
Wybór drogi życiowej
Atmosfera tego pogranicza miała trwały wpływ na jego postawę przezwyciężania wszelkich społecznych podziałów natury religijnej, kulturowej, narodowej itp. Jego ojciec i dziadek od strony matki byli pastorami. Od 1899 sam pełnił funkcje duchownego ewangelickiego; jego kuzynem był J.P. Sartre, głoszący jednak poglądy diametralnie różne od poglądów samego Schweitzera; początkowo odnosił sukcesy na polu teologii; 1902–12 był wykładowcą teologii na uniwersytecie w Strasburgu; od 1951 — członkiem francuskiej Akademii Nauk Moralnych i Politycznych. W teologii koncentrował się na historyczno-krytycznych badaniach biografii i nauczania Jezusa Chrystusa. W nauczaniu i biografii Jezusa podkreślał przede wszystkim wątki mesjanistyczne oraz te motywy przesłania, które były związane z oczekiwaniem rychłego końca świata. Propagował ekumenizm i dialog między głównymi religiami świata. Inną pasją jego młodości była muzyka. Schweitzer był mistrzem gry na organach, konserwatorem instrumentów. Uchodził za znawcę twórczości J. Bacha. Jest autorem cenionej biografii kompozytora — Jan Sebastian Bach (1908, wyd. pol. 1972). Decyzją przełomową w jego życiu było, wbrew oporom rodziny i przyjaciół, porzucenie kariery teologicznej oraz muzycznej i poświęcenie się, po ukończeniu studiów medycznych, pracy lekarskiej wśród ubogiej ludności afrykańskiej. Od 1913 (z przerwami na recitale organowe, gościnne wykłady i podróże, których celem było zdobywanie funduszy na cele charytatywne) przebywał w Lambaréné, gdzie założył szpital i prowadził ośrodek misyjny, a od 1950 także wioskę dla trędowatych. Jako lekarz, misjonarz i myśliciel Schweitzer oparł się na etyce Nowego Testamentu, za której fundament uznał pojęcia chrześcijańskiej miłości i poszanowania życia (sformułował koncepcję tzw. etyki czci dla życia). W 1952 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Zmarł 4 IX 1965 w Lambaréné (obecnie w Gabonie). Był niekwestionowanym autorytetem moralnym swego czasu.
Główne prace: Die Religionsphilosophie Kants (1899), Geschichte der Leben-Jesu-Forschung (1906), Geschichte der Paulinischen Forschung (1911), Wśród czarnych na równiku (1921, wydanie polskie 1934), Kultur und Ethik (1923), Das Christentum und die Weltreligionen (1924), Die Mystik des Apostels Paulus (1930), Z mojego życia... (1931, wydanie polskie 1981), Goethe... (1949). W języku polskim wybór pism Życie (1964) oraz teksty zebrane w monografii I. Lazari-Pawłowskiej Schweitzer (1976).
Etyka czci dla życia
Etyka czci dla życia zrodziła się jako owoc etycznej misji Schweitzera wśród Afrykanów. Jej podstawą był przebłysk intuicji, którego doznał, po dłuższym okresie bezpłodnych rozmyślań, podczas podróży rzeką Ogowo wśród afrykańskiej puszczy. Jak wspominał „siedziałem na pokładzie (..) pogrążony w poszukiwaniach pierwotnego i uniwersalnego pojęcia moralnego dobra, którego nie znalazłem w żadnej filozofii. Trzeciego dnia wieczorem, gdy o zachodzie słońca mijaliśmy stado hipopotamów, zjawiło się nagle przede mną nagle określenie: cześć dla życia... Żelazna brama poddała się; ujrzałem ścieżkę w gęstwinie”. Etyka czci dla życia była rozszerzoną wersją ewangelicznej etyki miłości bliźniego. Schweitzer rozszerzał przede wszystkim nakaz miłości bliźniego na wszelkie istoty żywe, nie ograniczając go tylko do człowieka. Domagał się uznania etycznej wartości wszelkiego życia. Innym znamiennym rysem etyki Schweitzera było akcentowanie roli obowiązku wobec samego siebie, a nie tylko poprzestawanie na obowiązkach wobec innych ludzi. Miał on polegać na dążeniu do rozwoju własnej osobowości. W zaangażowaniu etycznym akcentował znaczenie działalności publicznej, która miała wzbogacać indywidualną ofiarność. Zwalczał wszelkie formy rasizmu, szowinizmu, fanatyzmu wyznaniowego. Za jedną z najistotniejszych przyczyn kryzysu współczesnego humanizmu uznawał zatracenie moralnej wrażliwości spowodowane niekontrolowanym rozwojem technologii, urbanizacją, utratą intymności i autonomii przez jednostkę w świecie wielkich organizacji.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia