Salzburg
m. w zachodniej Austrii, nad rz. Salzach (dopływ rz. Inn), na północnym skraju Alp, przy granicy z Niemcami; stolica kraju związkowego Salzburg.
[zạlcburk] 
,
, Salzburg
Encyklopedia PWN
przemysł spoż., drzewny, chem., elektrotechniczny, maszyn., szklarski; ważny węzeł kol. i drogowy; lotnisko; ośr. turyst. i uzdrowisko o międzynar. znaczeniu; jeden z najważniejszych ośr. kult. kraju; uniw. (zał. 1622), biblioteki; muzea (m.in.: Museum Carolino Augusteum, przyr., W.A. Mozarta); rodzinne miasto W.A. Mozarta; akad. muz. Mozarteum (zał. 1841), od 1917 coroczny festiwal muz.-teatr. Salzburger „Festspiele”.
Historia. Rzymskie Iuvavum; ok. 700 biskupstwo, od 798 arcybiskupstwo; średniow. księstwo arcybiskupów; gł. ośr. wydobycia soli; rozkwit w XVII w.; w 1. poł. XVIII w. wypędzenie protestantów z Salzburga odbiło się negatywnie na gospodarce i kulturze; po sekularyzacji arcybiskupstwa (1803) Salzburg przypadł 1805 Austrii (1810–16 w Bawarii).
Zabytki. Zamek Hohensalzburg (u stóp urwiska góry Mönchberg), ukształtowany od końca XVI w. do pocz. XVIII w. jako książęco-biskupie miasto rezydencjonalne, z gł. budowlami przy 3 placach; zamek Hohensalzburg z gł. budowlami, m.in. późnogot. kościołem Św. Jerzego (koniec XV–pocz. XVI w., ob. muzeum); opactwo Benedyktynów (zał. ok. 690): rom. kościół Św. Piotra (XII–XIII w.; rokokowy wystrój), zaspół rom. i got. budynków klasztornych (XII–XIV w., m.in. biblioteka z bogatymi zbiorami, skarbiec, kapitularz), znany cmentarz z katakumbami (III w.) i zespołem kaplic (m.in. późnogot. kaplica Św. Małgorzaty, 1485–91); opactwo Benedyktynek Nonnberg: rom.-got. kościół (XI–XII, XV w.) z rom. malowidłami ściennymi (poł. XII w.), klasztor (XIII–XVII w.); kościół Franciszkanów: wczesnogot. nawa (pocz. XIII w.), got. prezbiterium (pocz. XIV w., H. Stethaimer) z rzeźbą Madonny (M. Pacher), późnogot. wieża (1486–89); got. kościół szpitalny Św. Błażeja (XIV–XV w.); wczesnobarok. katedra (1614–28, S. Solari, fasada ukończona ok. 1660); barok. kościoły: 2 projektu C. Zugalliego — Św. Erharda (1685–89) i Teatynów (1685–1700) oraz 4 projekty J.B. Fischera von Erlach (koniec XVII–pocz. XVIII w.) — kolegiacki, Trójcy Św., Urszulanek i szpitalny Św. Jana; rezydencja arcybiskupia (1595–1616 i 1788–92), Nowy Pałac (1592–1602 i ok. 1670); ratusz (XVII–XVIII w.); barok. pałace (XVII–XVIII w.), m.in. Mirabell (pocz. XVII w. i 1721–27 — J.L. von Hildebrandt) z regularnym parkiem; kanonie, dziekania i dom kapituły (XVII w.), barok. stajnie dworskie i ujeżdżalnie (XVII w., ob. Altes Festspielhaus), studnie i figury barok. (XVII–XVIII w.); na obrzeżu miasta pałace i zameczki, m.in. Hellbrunn (1613–19, Solari) i Leopoldskron (XVIII w.).
