Salamanka, Salamanca,
m. w zachodniej Hiszpanii, w regionie autonomicznym Kastylia-León, nad rz. Tormes (dopływ Duero), na wys. ok. 780 m;
Salamanka
Encyklopedia PWN
ośr. handl. regionu roln.; przemysł spoż. (młynarski, mięsny), skórz., włók., chem.; jubilerstwo artyst.; węzeł kol. i drogowy; lotnisko; 2 uniw. (zał. 1218, reorganizacja 1254 i katol. zał. 1219); ośr. turyst.; liczne muzea. W pobliżu S. — Alba de Tormes, miejsce pielgrzymek do grobu św. Teresy.
Historia. Osada celtyberyjska Helmantica; rzymska Salmantica, ważny punkt komunik.; w VIII–XI w. wielokrotnie zdobywana przez muzułmanów i chrześcijan, ostatecznie włączona do Kastylii; 1178 otrzymała przywileje (fueros); od XII w. biskupstwo; od pocz. XIII w. siedziba uniw., wkrótce jednego z najsłynniejszych w Europie (zasłużony dla przyswajania nauki arabskiej); największy rozkwit uniw. i miasta (handel wełną, produkcja sukna) w XVI w., później regres; w czasie wojny domowej 1936–39 jedna z kwater (obok Burgos) gen. F. Franco.
Zabytki. Jeden z gł. zespołów zabytkowych Hiszpanii (wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO); most rzymski; kościoły rom.: S. Martin (XII, XVI, XVIII w.), S. Marcos (XII w.) i in.; katedry: rom. (XII–XIII w.) i nowa (1513–1733) — obie z bogatym wyposażeniem wnętrz; kościoły: renes. Espíritu Santo (XVI w.), barok.: Augustianów (1636), S. Maria de la Vega (XVI, XVIII w.) z arkadami klasztoru rom. (XII w.); uniw. (Escuelas Menores z 1533); kolegia barok.: Calatrava (1717) i Anaya (1760); rezydencje średniow.: Torre del Clavero, Casa de Doña Maria la Brava; rezydencje z XV–XVI w.: Casa de los Conchas, Casa de Abarca Maldonado, Palacio de Monterrey (1539), Palacio de Orellana (1576); Plaza Mayor z reprezentacyjnymi budowlami (m.in. A Churriguera 1728–55, A.C. de Quinoñes).
