Ruś Halicko-Wołyńska
 
Encyklopedia PWN
obejmowała dorzecze górnego i środkowego Sanu i Dniestru, oraz górne dorzecze Prutu i Seretu. Księstwo Halickie, państwo dzielnicowe z ośrodkiem w Haliczu, powstałe w X w. nad Sanem; na przełomie X i XI w. jego ośrodki grodowo-miejskie w Przemyślu, Bełzie i Czerwieniu były obiektem sporu między Rurykowiczami a Piastami; w XI w. podporządkowane książętom kijowskim. Intensywna eksploatacja salin podkarpackich (na eksport); rozkwit miast i kultury (m.in. architektury, przenoszącej elementy romańskie na tereny ruskie). Jedność państwa podważało potężne możnowładztwo (kilkudziesięcioletni okres zamieszek przeciwników władzy zwierzchniej, tzw. smuta halicka). W 1199 na księciu Włodzimierzu II (synu Jarosława Ośmiomysła) wygasł ród Rościsławowiczów, rządzących Księstwem Halickim od śmierci Jarosława Mądrego. Księstwo włodzimiersko-wołyńskie, państwo dzielnicowe powstałe w końcu X w. na terytorium zajmowanym przez Wołynian; główny ośrodek grodowo-miejski — Włodzimierz; podlegało książętom kijowskim, od których uniezależniło się 1154; umocnione za panowania Romana (od 1170), który zjednoczył 1199 ziemię włodzimierską i halicką.
Po śmierci Romana Ruś Halicko-Wołyńska rozpadła się na wiele drobnych księstw z ośrodkami w Łucku, Bełzie, Turowie, Pińsku i in.; Daniel Halicki 1229 zjednoczył Wołyń, 1238 osiadł w Haliczu, 1239 opanował Kijów; 1246 uznał zwierzchność Złotej Ordy. W Rusi Wołyńsko-Włodawskiej nastąpił rozwój gospodarki i rozkwit kultury (m.in. latopisarstwo); wśród prawie 80 miast najważniejszymi były: Włodzimierz, Halicz, Chełm, Lwów, Przemyśl, Drohiczyn, Trembowla, Bełz i Brześć. Po śmierci Daniela Halickiego 1264 państwo rozpadło się na 4 księstwa; 1323 bojarzy haliccy zaprosili na tron księcia mazowieckiego Bolesława Jerzego II (którego 1340 otruto); do sukcesji zgłosił pretensje Kazimierz III Wielki, ale bojarzy oddali tron księciu litewskiemu Lubartowi; walka między Polską a Litwą o ziemie Rusi Halicko-Wołyńskiej zakończyła się ich podziałem 1352; Polska otrzymała ziemię halicką, później od 1366 tereny między Wieprzem i Bugiem, część Wołynia i Podlasia; do Litwy przyłączono resztę Wołynia i Podlasia.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia