Romer Eugeniusz Mikołaj
 
Encyklopedia PWN
Romer Eugeniusz Mikołaj, ur. 3 II 1871, Lwów, zm. 28 I 1954, Kraków,
ojciec Witolda, brat Jana, geograf; twórca i pionier nowoczesnej kartografii polskiej.
Od 1908 profesor uniwersytetu we Lwowie, od 1946 — Uniwersytetu Jagiellońskiego; od 1915 czł. TNW, 1916 — AU i PAU, od 1952 — PAN; 1925–26 prezes Pol. Tow. Geogr.; 1928–38 i 1945–49 wiceprzewodniczący Międzynar. Unii Geogr.; 1924–38 prezers Nar. Kom. Geogr.; czł. wielu krajowych i zagr. towarzystw naukowych. Studiował historię, geologię, geografię i meteorologię na uniw.: w Krakowie, Halle oraz we Lwowie; uzupełniał studia i odbywał praktyki w Wiedniu (zdobył nauk. i techn. podstawy kartografii), Berlinie i Lozannie, m.in. u A. Kirchhofa, A. Pencka i F. Richthofena. Swój wkład zaznaczył wkład w wielu dziedzinach szeroko pojętych nauk o Ziemi, gł. w kartografii, klimatologii, geomorfologii i metodyce nauczania geografii, a także w geografii polit. i historii geografii; prowadził działalność pedag., społ. i wydawniczą. W 1911 objął po Rehmanie katedrę geografii na Uniwersytecie Lwowskim. Odbył wiele terenowych podróży badawczych: 1909 badał np. lodowce alpejskie w Szwajcarii; 1910–12 uczestniczył jako topograf w wyprawie E. Dunikowskiego w góry Sichote Aliń i oprac. ich mapę w skali 1:200 000, w drodze powrotnej zwiedził Japonię, Chiny i Indie; 1913 badał górską rzeźbę lodowcową w Kanadzie i na Alasce.
Poza geografią interesował się dziejami Polski. Podczas I wojny świat. działał na rzecz niepodległości kraju. Był najwybitniejszym specjalistą i znawcą problemów granic w Europie, a zwłaszcza granic odradzającego się państwa pol. — jego Geograficzno-statystyczny atlas Polski (1916) odegrał ważną rolę przy ustalaniu pol. granic po wojnie; 1918–19 kierował geogr. biurem delegacji pol. na konferencję pokojową w Paryżu, 1920 był ekspertem w rokowaniach pol.-sow. w Rydze; 1920–21 uczestniczył w akcji plebiscytowej na Śląsku, opracowując m.in. materiały ludnościowe i gosp. dla międzynar. komisji plebiscytowej przy ustalaniu granicy pol.-niemieckiej.
W 1921 zał. we Lwowie Inst. Kartograficzny „Atlas” (później „Książnica-Atlas”), pierwszy w Polsce, stworzony na skalę eur., produkcyjny zakład kartograficzny, który do 1939 wydał ponad 250 map i atlasów (nagradzane złotymi medalami na wystawach w Poznaniu, Florencji, Paryżu); zał. i redagował serię wydawniczą «Prace Geograficzne» (1918–39) oraz redagowane wspólnie z J. Wąsowiczemczaso pismo „Polski Przegląd Kartograficzny” (1923–34). Brał udział w wielu kongresach geogr., kartograficznych i geol., m.in.: w Toronto (1913), Brukseli (1924), Londynie (1928), Belgradzie (1930), Paryżu (1931), Amsterdamie (1938, jaklo współorganizator). Wspólnie z S. Pawłowskim zorganizował 1934 międzynar. kongres geogr. i międzynar. wystawę kartografii w Warszawie. W czasie II wojny światowej ukrywał się dłuższy czas we Lwowie, IV 1944 wezwany do Warszawy przez władze państwa podziemnego, po powstaniu warsz. przeniósł się do Krakowa.
Pierwsze prace teoret. z zakresu kartografii ogłosił 1908. Zaprezentował w nich stworzoną przez siebie pierwszą w świecie syntezę hipsometryczną kontynentów i oceanów Ziemi — opublikował szkolny, oryginalnie oprac. i w całości hipsometryczny Atlas geograficzny (1908), wyd. później pt. Mały atlas geograficzny (20 wydań do 1963). Monumentalnym dziełem z zakresu geografii Polski okazał się jego Geograficzno-statystyczny atlas Polski (1916, wyd. ang. 1918), liczący 32 tablice, w tym 25 wykonanych przez R. Inne ważniejsze prace kartograficzne: Polski atlas kongresowy (1921), Powszechny atlas geograficzny (cz. 1–3 1928), Polityczny atlas kieszonkowy (1937); oprac. 1936–41 wielki atlas gosp. Polski (ponad 100 tablic) pozostał w manuskrypcie we Lwowie i uległ zniszczeniu. Przedstawił wiele prac dotyczących klimatu Polski i przewodnich cech terytorium Polski, w tym syntezę jej klimatu Klimat ziem polskich (w: Encyklopedia polska, t. 1 1912) oraz Geograficzne położenie ziem polskich (tamże) i Rzeźba ziem polskich (tamże), monografię dawnych lodowców Tatrzańska epoka lodowa (1929, wyd. w języku ang. 1930), syntezę Pogląd na klimat Polski (1938) i studium Regiony klimatyczne Polski (1949). R. odegrał też wybitną rolę jako dydaktyk i popularyzator geografii, oprac. wiele pionierskich prac dydaktycznych, np. nowatorski podręcznik Geografia dla klasy I szkół średnich (1904), z którym był związany Atlas geograficzny z 1908. Uczniami R. było wielu znanych geografów, m.in.: J. Czyżewski, J. Dylik, A. Kosiba, M. Klimaszewski, M. Kiełczewska-Zaleska, S. Lencewicz, S. Leszczycki, S. Pawłowski, S. Pietkiewicz, J. Wąsowicz, A. Zierhoffer. Na cześć R. nazwano lodowiec w stanie Alaska.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia