Rimbaud 
, ur. 20 X 1854, Charleville, zm. 10 XI 1891, Marsylia,
poeta francuski, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli symbolizmu.
[rębọ]
(Jean) Arthur , ur. 20 X 1854, Charleville, zm. 10 XI 1891, Marsylia,
Rimbaud (Jean) Arthur
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Urodził się 20 X 1854 w Charleville. Wywarł wielki wpływ na poezję XX w. Talent poetycki objawił już w szkole, pisząc wiersze łacińskie i francuskie.
Bunt przeciwko mieszczańskiej moralności
Zbuntowany przeciw małomiasteczkowemu otoczeniu, dwukrotnie uciekał z domu, IX 1871 opuścił Charleville, udając się do Paryża na zaproszenie P. Verlaine’a (przedstawił mu Statek pijany, przekład polski 1892 — wiersz wyrażający ekstatyczne upojenie wolnością i przygodą). Motyw wyzwolenia i podróży skojarzony został z szeregiem wizji, ukazujących piękno lub przerażającą brzydotę. Związek z Verlaine’em — razem jeździli do Anglii i Belgii — zakończył się dramatyczną kłótnią w Brukseli (1873); Jean Arthur Rimbaud powrócił do Charleville i ukończył (1873) cykl poetycki Sezon w piekle (jedyny utwór przygotowany do druku przez poetę), pomyślany jako swego rodzaju sprawozdanie ze sztucznie wywołanych stanów halucynacji; 1874 udał się ponownie do Anglii, gdzie pracował nad poematami prozą Iluminacje. Około 1875 Rimbaud porzucił ostatecznie twórczość literacką; 1876 zaciągnął się do kolonialnych wojsk holenderskich, z których zdezerterował, po czym wyjechał na Cypr (1878), a następnie do Afryki (1880), gdzie jako agent trudnił się handlem kawą, skórami i bronią. Zmarł wkrótce po powrocie do Europy — 10 XI 1891 w Marsylii wskutek zakażenia powstałego po amputacji nogi.
Poezja to „alchemia słowa”
W 1883 Verlaine opublikował w „Lutèce” artykuł o Rimbaudzie — tekst wszedł do tomu Les poètes maudits (1884), a 1886 ogłosił Iluminacje i Sezon w piekle. W 1891 ukazało się pierwsze wydanie utworów zebranych Rimbauda (Reliquaire). Odtąd sława poetycka Rimbauda zataczała coraz szersze kręgi — w latach 20. XX w. większość poetów awangardy uznała go za swojego mistrza.
O koncepcji poezji Rimbauda mówią tzw. listy widzącego (13 i 15 V 1871) — „widzący” to ten, kto poszukuje absolutu, dąży do poznania tajemnicy i zdobycia nadnaturalnej wiedzy przez rozkojarzenie zmysłów, ascezę lub używanie narkotyków. Poeta zerwał ze wszystkimi i z sobą samym, wydał wojnę ckliwemu romantyzmowi, stróżom społecznego porządku, by tworzyć poezję nową, która nie pomija aktualności (stąd wiersze o Komunie Paryskiej 1871 — Paryż się budzi, Ręce Joanny Marii); poezja to dar samego siebie, badanie głębi, ogromne cierpienia, „rozprzężenie wszystkich zmysłów”, działanie szalone, ale racjonalne, bo „Ja to ktoś inny”, ktoś, kogo poeta nosi w sobie; poezja to zarazem wytężona praca nad językiem, aby za pomocą słów tworzyć świat na nowo, nazywać rzeczy nienazwane (tę „alchemię słowa” wyraża słynny sonet Samogłoski, w którym — nawiązując do zjawiska synestezji — Rimbaud przypisał dźwiękom konkretne barwy). Eksperymentując na własnym „ja”, Rimbaud wyprzedził praktykę nadrealistów, dokonał przełomu w poezji, zrywając z tradycyjną logiką wiersza, wyzyskując wieloznaczność słów oraz ich ewokacyjne i emotywne walory.
Jego poezję na język polski przekładali m.in.: Z. Przesmycki (Miriam), J. Iwaszkiewicz, J. Tuwim, M. Jastrun, A. Ważyk i A. Międzyrzecki.
