Ribera Jusepe

Ribera Jusepe , José Ribera, zw. Lo Spagnoletto, ur. przed 17 II 1591 (data chrztu), Játiva, zm. 3 IX 1652, Neapol,

hiszp. malarz i grafik;

od 1616 działał w Neapolu; na jego twórczość silny wpływ wywarło malarstwo Caravaggia; początkowo tworzył naturalist. obrazy martyrologiczne (Męczeństwo św. Andrzeja 1628, Męczeństwo św. Bartłomieja 1630); realizm i ekspresja tych przedstawień są spotęgowane ciemną tonacją, dram. grą świateł i cieni oraz specyficzną dla Ribery śmiałą techniką mal., impasto; później malował sceny ekstaz (Święta Agnieszka 1641) i mitol. (Śmierć Adonisa 1637), odznaczające się łagodniejszym światłocieniem i większą przestrzennością oraz jaśniejszym, żywszym i cieplejszym kolorytem — zapewne pod wpływem Wenecjan; naturalist. portrety przedstawiają najczęściej starców (Ślepy rzeźbiarz Gambazo 1632). Od 1637 Ribera pracował dla kartuzji S. Martino w Neapolu (m.in. Pietà); późne dzieła Ribery odznaczają się często liryzmem, występuje w nich tematyka rodzajowa (Kulawy chłopiec 1652); z ostatniego okresu pochodzą szczytowe osiągnięcia R. (Święty Paweł Pustelnik 1644, Święty Sebastian 1651); kompozycje graficzne (gł. akwaforty). Ribera wywarł silny wpływ na malarstwo hiszp. i neapolitańskie; był jednym z najwybitniejszych malarzy doby kontrreformacji; łączył doskonałość techniki mal., dojrzałość kolorysty z umiejętnością ukazania duchowej koncentracji i intensywności uczuć.