Renan Joseph-Ernest

Renan

[rönạ̃]

Joseph-Ernest, ur. 27 II 1823, Tréguier (Bretania), zm. 2 X 1892, Paryż,

fr. historyk, filolog i filozof.

od 1862 profesor hebraistyki w Collège de France w Paryżu; od 1876 czł. Akad. Fr.; zajmował się filologią orientalną (gł. semitologią), historią religii (zwłaszcza chrześcijaństwa) oraz filozofią kultury; poglądy filoz. Renana ewoluowały od pozytywist. kultu nauki do postawy humanist. sceptycyzmu; wyrażał przekonanie o psychol. genezie religii, w pracy Żywot Jezusa (1863, wyd. pol. 1904) głosił tezę, że Chrystus był najdoskonalszym z ludzi, ale nie był Bogiem; w poglądach społ. odszedł od ideału dobra ogółu i rządów rozumu, rezygnując z programów przebudowy społeczeństwa; prace hist.-filoz. Renana (Averroès et averroïsme 1852) zapoczątkowały badania nad awerroizmem łacińskim; w dziedzinie nauk polit. rozgłos zyskała jego definicja narodu (Qu’est ce qu’une nation? 1882). Poglądy Renana nie stanowią zwartego systemu, zostały wyrażone przeważnie w formie artyst., często w dramatach i dialogach, wywarły silny wpływ na postawę życiową ówczesnego społeczeństwa, szczególnie inteligencji; Histoire des origines du christianisme (t. 1–8 1863–83; t. 1 Żywot Jezusa, wyd. pol. 1904), Histoire du peuple d’Israël (t. 1–5 1887–93).