Ravel Maurice 
, ur. 7 III 1875, Ciboure, zm. 28 XII 1937, Paryż,
francuski kompozytor, także pianista i dyrygent.
, ur. 7 III 1875, Ciboure, zm. 28 XII 1937, Paryż,
Ravel Maurice
Encyklopedia PWN
Urodził się 7 III 1875 w Ciboure. W 1889 wstąpił do konserwatorium w Paryżu, gdzie studiował m.in. u Ch. Bériota (gra fortepianowa), E. Pessarda (harmonia), a od 1897 u A. Gédalge’a (kontrapunkt) i G. Faurégo (kompozycja). W 1901–03 ubiegał się, bez powodzenia, o Prix de Rome (laureatowi tej nagrody fundowano 4-letni pobyt w Villa Medici w Rzymie). W 1905 Ravel, który miał już wówczas znaczny dorobek kompozytorski (m.in. utwory fortepianowe: Menuet antyczny 1895, Pawana dla zmarłej infantki 1899, Igraszki wody 1901, Zwierciadła 1905, Kwartet smyczkowy F-dur 1903, uwertura Szeherezada 1898, pieśń Szeherezada, do słów T. Klingsora, i z fortepianem, i z orkiestrą 1903), nie został nawet dopuszczony do tego konkursu (z powodu przekroczenia limitu wieku), co spowodowało ostry protest R. Rollanda.
W kręgach artystycznych Paryża
Kompozytor stawał się jednak coraz bardziej znany i ceniony w kręgach artystycznych Paryża; przyjaźnił się z A. Edwardsem i jego żoną, M. Godebską (później Sert), z C. Godebskim młodszym, bywał w salonie P. Sordesa, skupiającym elitę kulturalną stolicy. Lata przed wybuchem I wojny światowej zaowocowały takimi utworami Ravel, jak opera Godzina hiszpańska (Paryż 1911), skomponowana 1907, cykle fortepianowe: Gaspard de la Nuit 1908, suita Moja matka gęś 1908, Walce szlachetne i sentymentalne 1911, symfonia choreograficzna Dafnis i Chloe (wystawiona jako balet, Paryż 1912). Po wybuchu wojny kompozytor zgłosił się na ochotnika do armii francuskiej (służył jako kierowca). Powstały 1917 cykl 6 utworów fortepianowych Tombeau de Couperin (Grobowiec Couperina) został przez niego poświęcony przyjaciołom poległym na froncie. W 1922–32 Ravel odbył kilka podróży koncertowych po Europie i Ameryce Północnej, dyrygując swoimi utworami. W 1933 choroba mózgu zmusiła go do przerwania pracy twórczej. Zmarł 28 XII 1937 w Paryżu po trudnej operacji.
Twórczość o wielu odcieniach
W swojej twórczości Ravela nawiązywał do najlepszych tradycji muzyki francuskiej, jego utwory charakteryzują się powściągliwością wyrazu i zmysłem ironii, logiką w realizowaniu pomysłów twórczych i doskonałością rzemiosła kompozytorskiego, demonstrują wyrafinowaną wrażliwość harmoniczną, dźwiękową i rytmiczną. Ravel jest uznawany za mistrza instrumentacji (słynne, błyskotliwie zinstrumentowane kompozycje orkiestrowe: Rapsodia hiszpańska 1907, La valse 1920, Boléro 1928; także orkiestracje m.in. Chowańszczyzny i Obrazków z wystawy M. Musorgskiego, Karnawału R. Schumanna, niektórych utworów C. Debussy’ego, F. Chopina). Nie obcy był mu impresjonizm muzyczny (Igraszki wody, Zwierciadła) i schönbergowski atonalizm (Trzy poematy Mallarmégo na głos, fortepian, kwartet smyczkowy, 2 flety, 2 klarnety, 1913); z równym powodzeniem przywoływał echa muzyki klawesynistów francuskich (Tombeau de Couperin), jak i muzyki romantycznej (Gaspard de la nuit), wyzyskiwał jazz, idąc za wzorem G. Gershwina (Koncert fortepianowy G-dur 1931), oraz czerpał z egzotyki obcego folkloru (Rapsodia hiszpańska, Pieśni madagaskarskie 1926).
