Puccini Giacomo

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Puccini

[puczczịni]

Giacomo , ur. 23 XII 1858, Lukka, zm. 29 XI 1924, Bruksela,

kompozytor włoski, ostatni z wielkich mistrzów tradycyjnej opery, czołowy przedstawiciel weryzmu.

Urodził się 23 XII 1858 w Lukce w wielopokoleniowej rodzinie kompozytorów włoskich. W tym mieście też rozpoczął1874 naukę muzyki u C. Angeloniego w Instituto Musicale Pacini. W 1880–1883 kontynuował studia muzyczne w mediolańskim konserwatorium pod kierunkiem A. Bazziniego i A. Ponchiellego, słynnego kompotwórcy operowego (m.in. Gioconda), który podczas studiów kompozytorskich prawdopodobnie wywarł wpływ na zainteresowanie Pucciniego twórczością operową. Już w rok po ukończeniu studiów Puccini wystawił w Teatro del Verme w Mediolanie swoją pierwszą operę Le villi (1884). Aplauz publiczności spowodował, że młodym kompozytorem zainteresował się — najpotężniejszy wówczas we Włoszech — wydawca muzyczny, G. Ricordi, który zakupił u Pucciniego prawa wydawnicze Le villi i zamówił następną operę. Nie mając stałej posady i borykając się z trudnościami materialnymi, przez następne 5 lat Puccini żył z zaliczek na poczet przyszłego honorarium wypłaconych mu przez Ricordiego. Wreszcie 1889 odbyła się w mediolańskiej LaScali premiera opery Edgar zamówionej przez wydawcę, ale niestety nie osiągnęła ona sukcesu. Nie zniechęciło to Ricordiego i zamówił u Pucciniego następną operę, którą była Manon Lescaut. Jej prapremiera w Turynie (1893) zyskała uznanie wśród publiczności i krytyki, dzięki czemu Ricordi mógł doprowadzić do dalszych inscenizacji tej opery zarówno we Włoszech, jak i zagranicznych (m.in. w Hamburgu, Petersburgu czy Rio de Janeiro i Buenos Aires, a także w 1895 w Warszawie). Zdecydowanie też poprawiła się sytuacja materialna Pucciniego, który osiedlił się teraz w swojej willi w Torre del Lago koło Viareggio, poświęcając się wyłącznie twórczości operowej. Co 4 lata odbywały się wówczas prapremiery trzech kolejnych dzieł Pucciniego, które potem na stałe weszły do światowego repertuaru teatrów operowych: Cyganeria (Turyn 1986), Tosca (Rzym 1900) i Madama Butterfly (Mediolan 17 II 1904 oraz II wersja, poprawiona przez kompozytora z S. Kruszelnicką w roli tytułowej — 28 V 1904 Brescia, która to wersja odniosła bezprzykładny sukces i rozpoczęła wędrówkę tego dzieła po światowych scenach). W 1904, w roku podwójnej premiery Butterfly, Puccini poślubił Elwirę Geminiani, z którą pozostawał w nieformalnym związku od 1884 i miał z nią (urodzonego 1886) syna Antonia (ponieważ Elwira była oficjalnie mężatką, mogli wziąć ślub dopiero po śmierci jej męża). Zaczął wiele podróżować w związku z inscenizacjami swoich dzieł na całym świecie. W 1905 uczestniczył nawet w festiwalu własnych oper w Buenos Aires. W 1910 napisał jeszcze operę Dziewczyna z Zachodu, operetkę Jaskółka (1917), Tryptyk operowy: Płaszcz, Siostra Angelica oraz Gianni Schicchi (1918) i niedokończony dramat liryczny Turandot. Pracę nad tym dziełem przerwała śmierć. Puccini zmarł po operacji raka gardła 29 XI 1924 w klinice w Brukseli.

Polacy w premierach Pucciniego

Po szczęśliwej dla Pucciniego prapremierze II wersji Madamy Butterfly z S. Kruszelnicką, Polacy uczestniczyli jeszcze w dwóch prapremierach oper tego kompozytora. W nowojorskiej Metropolitan Opera pod dyrekcją najwybitniejszego dyrygenta XX w., A. Toscaniniego, odbyła się prapremiera przyjętej entuzjastycznie Dziewczyny z Zachodu (10 XII 1910), w której brał też udział — w basowej partii Ashby’ego — A. Didur, najwybitniejszy bas w dziejach polskiej wokalistyki. Natomiast w ukończonej (przez F. Alfano) już po śmierci Pucciniego operze Turandot, wystawionej po raz pierwszy w mediolańskiej La Scali 24 IV 1926 (również pod dyrekcją Toscaniniego), w roli tytułowej odniosła wielki sukces R. Bursztyn, która przyjęła sceniczny pseudonim Rosa Raisa.

Ostatni mistrz bel canto

Puccini był ostatnim z wielkich kontynuatorów włoskiej tradycji operowej, w której centrum uwagi od 250 lat znajdowało się śpiew typu bel canto. Nie mając natury nowatora, umiał jednak połączyć tradycję bel canta ze zdobyczami dramaturgicznymi, harmonicznymi i instrumentacyjnymi przełomu stuleci (m.in. teatru muzycznego Wagnera czy grand opery francuskiej i jej impresjonistycznej kontynuacji Debussy’ego). W swoich realistycznych (treściowo) operach, które historia potraktowała jako reprezentatywny przejaw operowego weryzmu — potrafił stworzyć łatwy do rozpoznania, oryginalny język stylistyki muzycznej.