pszczoła miodna
 
Encyklopedia PWN
pszczoła miodna, Apis mellifera (Apis mellifica),
gatunek owada (pszczoły).
Żyje w zhierarchizowanych społeczeństwach, zw. rodzinami pszczelimi; ze względu na duże zróżnicowanie cech fiz. i biol. wyodrębnia się 25 podgat. (ras geogr.), zaliczanych do 4 grup: I — pszczoły z północnej i zachodniej Europy oraz północnej Afryki, II — pszczoły Bałkanów (grupa pszczół kraińskich), III — pszczoły orientalne, IV — pszczoły afrykańskie; za najbardziej agresywną w stosunku do ludzi i zwierząt uchodzi pszczoła afrykańska (A.m. adansoni). Bezpośredni protoplaści pszczoły miodnej pojawili się prawdopodobnie ok. 70 mln lat temu w okresie kredy, a ich ewolucja była ściśle związana z rozwojem roślin okrytozalążkowych; pierwsze udomowione pszczoły występowały w Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Europie, później sprowadzono je do Ameryki Północnej i Południowej, Azji oraz Australii. Jako owad społ. pszczoła miodna charakteryzuje się wysoko wyspecjalizowanym podziałem funkcji w rodzinie (1 matka pszczela, ok. 6–50 tys. robotnic i do 2 tys. trutni); matka pszczela ma za zadanie przedłużenie gat., po unasiennieniu składa 2 rodzaje jaj: zapłodnione — do komórek pszczelich lub matecznika (z nich powstają diploidalne pszczoły robotnice i matki pszczele) oraz niezapłodnione — do komórek trutowych (z nich powstają haploidalne trutnie), gruczoły żuwaczkowe matki pszczelej wydzielają substancję (ektohormon), która wpływa na różne funkcje w działaniu rodziny; robotnice pracują w ulu (m.in. czyszczą komórki pszczele, karmią czerw, przerabiają surowce pokarmowe na miód i pierzgę, budują z wosku plastry, bronią gniazda przed wrogiem) oraz poza nim (m.in. znoszą do gniazda nektar, spadź, pyłek, wodę); trutnie latem odbywają loty w poszukiwaniu matek pszczelich, z którymi kopulują w powietrzu, pod koniec lata są wypędzane z ula przez robotnice i giną śmiercią głodową. W okresie zimy w celu przetrwania chłodów robotnice tworzą kłąb pszczeli, odżywiając się miodem z plastrów; zimowe spożycie pokarmu jest jednak bardzo małe (ok. 5 kg dla rodziny). Do najgroźniejszych chorób pszczół zalicza się warrozę, zgnilec złośliwy, nosemozę, akaropidozę; duże straty powodują również zatrucia pszczół (np. pestycydami i toksynami przem.).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia