powietrze

powietrze,

mieszanina gazów, które tworzą atmosferę ziemską;

jest jednym z podstawowych składników środowiska przyrodniczego, niezbędnym do życia; wywiera ciśnienie na powierzchnię Ziemi i znajdujące się w nim obiekty (ciśnienie atmosferyczne). W starożytności uważane za jeden z czterech żywiołów (obok ziemi, ognia i wody).

Główne składniki powietrza to azot, tlen, argon, dwutlenek węgla i para wodna; niekiedy za składnik powietrza uważa się też aerozol atmosferyczny. Suche powietrze ma w temperaturze 0°C i pod ciśnieniem normalnym (1013,25 hPa) gęstość 1,293 kg/m³; temperatura krytyczna powietrza suchego wynosi −140,7°C, a ciśnienie krytyczne 3,77 MPa. Pod ciśnieniem normalnym powietrze skrapla się w temperaturze −193°C; skroplone powietrze jest błękitną, ruchliwą cieczą o temperaturze krzepnięcia −213°C (po raz pierwszy powietrze skroplili 1883 polscy uczeni Z. Wróblewski i K. Olszewski). Powietrze jest stosowane jako surowiec w przemyśle azotowym, jest też wykorzystywane jako czynnik przenoszący ciepło lub masę w procesach ogrzewania, chłodzenia, suszenia, nawilżania; powietrze sprężone jest używane do poruszania maszyn pneumatycznych; powietrze skroplone jest stosowane głównie do otrzymywania (metodą rektyfikacji) tlenu, azotu i gazów szlachetnych oraz do wytwarzania niskich temperatur.

Osiadanie powietrza, rysunek przedstawia cyrkulację w wyżu w przekroju pionowym