płyta gramowidowa

płyta gramowidowa, płyta wizyjna, wideopłyta,

nośnik ruchomych obrazów (filmów) i towarzyszącego im dźwięku, przeznaczony do odtwarzania za pomocą gramowidu.

Zależnie od systemu zapisu i odczytu rozróżnia się kilka rodzajów p.g. Historycznie pierwszymi (lata 60. XX w.) były p.g., na których sygnał był zapisany mechanicznie w postaci sfalowanego rowka, a odczyt odbywał się za pomocą igły diamentowej, podobnie jak w przypadku płyty gramofonowej; średnica tej p.g. wynosiła 210 mm, czas odtwarzania ok. 10 min przy prędkości 1500 obr/min. W 1981 opracowano p.g. pojemnościowe, w przypadku których zapis ma postać żłobków (wgłębień) wytłoczonych na powierzchni płyty, rozmieszczonych spiralnie od jej brzegu do środka (szerokość i odstęp między żłobkami zależą od zapisanego sygnału); powierzchnia płyty jest pokryta cienką warstwą metalu, następnie dielektryka, a odczyt sygnału odbywa się za pomocą szafirowej igły pokrytej warstwą metalu i polega na przetwarzaniu zmian (zachodzących podczas przesuwania się igły po powierzchni płyty) pojemności elektr. układu utworzonego przez warstwy metal. pokrywające igłę i powierzchnię płyty oraz warstwę dielektryka na płycie; średnica tych płyt wynosi 300 mm, czas odtwarzania każdej strony ok. 60 min przy prędkości 500 obr/min.

W 1983 w firmie Philips opracowano p.g. podobne pod względem budowy, sposobu zapisu i odczytu do dysków opt. CD, znane pod nazwą Laser Vision, od 1990 pod nazwą Laser Disc (średnica 300 mm); wśród nich rozróżnia się: p.g. standardowe, na których ścieżki zapisu mają kształt pierścieni rozmieszczonych koncentrycznie na płycie, a odczyt zachodzi ze stałą prędkością kątową (1500 obr/min), i p.g. długogrające ze spiralną ścieżką zapisu (od środka do brzegu płyty) i stałą prędkością liniową odczytu (prędkość kątowa zmienia się od 1500 do 500 obr/min). Płyty te odznaczają się wysoką jakością odtwarzanego obrazu i dźwięku (pasmo akustyczne 4–20000 Hz, dynamika sygnału 96 dB, rozdzielczość obrazu 420 linii), czasem odtwarzania 2 × 30 min (p.g. standardowe) lub 2 × 60 min (p.g. długogrające). Obecnie (2004) p.g. są zastępowane płytami DVD.