piryt

piryt

[gr.],

minerał, regularna odmiana polimorficzna siarczku żelaza FeS₂, bardziej rozpowszechniona od rombowego markasytu;

często zawiera domieszki srebra, złota i in.; mosiężnożółty, o silnym połysku metalicznym, kruchy; najpospolitszy siarczek w skorupie ziemskiej; powstaje w b. różnorodnych warunkach, w dużych ilościach — w złożach hydrotermalnych i kontaktowo-metasomatycznych; rozpowszechniony w skałach osadowych, tworzy konkrecje, inkrustuje skamieniałości, znany z pokładów węgla; występuje także w skałach magmowych i metamorficznych; gł. złoża: Hiszpania (Minas de Ríotinto — złoże eksploatowane od czasów staroż.), Portugalia, Grecja (Płw. Chalcydycki), Norwegia (Trondheim), Japonia (Honsiu), Rosja (m.in. Ural, Kaukaz), Niemcy, Włochy i in. kraje; w Polsce — m.in. Rudki k. Nowej Słupi, Wieściszowice na Dolnym Śląsku; surowiec do produkcji kwasu siarkowego, używany też w zdobnictwie i jubilerstwie.