Pireus

Pireus, Pirẹas, Peiraías, dawniej Pireẹfs, Peiraieús,

m. w środkowej Grecji, w regionie Attyka, w południowo-zachodniej części aglomeracji ateńskiej, nad Zat. Sarońską.

Ośrodek adm. nomosu Pireus; w starożytności gł. port Aten w zat. Kantaros (handl.), Zea i Munichia (wojenne); zał. ok. 475 p.n.e. wg projektu Hippodamosa z Miletu; otoczony potężnymi fortyfikacjami i połączony z m. Ateny (odległość ok. 10 km) tzw. Długimi Murami (460–445 p.n.e., zburzone 404, odrestaurowane 394); w V–IV w. jeden z ważniejszych portów we wschodniej części M. Śródziemnego, zniszczony przez Sullę 86 p.n.e. stracił na długi czas znaczenie; względny dobrobyt jeszcze w okresie cesarstwa rzymskiego; w średniowieczu pod nazwą Porto Draco lub Porti Leone; 1835 przywrócono nazwę P. Wykopaliska (b. ograniczone współcz. zabudową) pozwoliły ustalić topografię miasta; zachowane ruiny murów obronnych i teatru; przypadkowo odkryto 1959 unikatowy zespół gr. posągów (4 z brązu, 3 z marmuru, koniec VI–III w. p.n.e.), ob. w muzeum w P. Największy port handl. Grecji (przeładunki przekraczają 15 mln t, 2000), baza marynarki wojennej; rozwinięty przemysł stoczn., metal., maszyn., chem. (nawozy sztuczne); ośr. turyst.; kąpielisko morskie.