Pekin

Pekin, Beijing,

stolica Chin, we wschodniej części kraju.

Pod względem adm. stanowi miasto wydzielone i dzieli się na 18 okręgów (2 powiaty, 4 dzielnice miejskie, 4 dzielnice podmiejskie, 8 dzielnic dalekich przedmieść); pow. 16,8 tys. km². Centrum polit. i kult.-nauk. kraju oraz wielki ośr. gosp.; rozwinięte hutnictwo żelaza, przemysł maszyn. (obrabiarki, maszyny poligraficzne, roln., budowlanych, urządzenia dla elektrowni cieplnych), środków transportu (samochody, tabor kol.), elektrotechnicznych i elektronicznych (komputery, odbiorniki radiowe i telew.), chem. (tworzywa sztuczne, włókna chem., kauczuk syntet.), precyzyjny (zegarki, aparaty fot.), włók. (lniarski, bawełn.), spoż. (zwłaszcza młynarski); rafineria ropy naftowej (rurociąg z portu Qinhuangdao połączonego rurociągiem z zagłębiem naftowym Daqing); tradycyjna produkcja wyrobów artyst. (rzeźba w kości słoniowej, lace, nefrycie, drewnie); wielki węzeł komunikacji kol. (gł. magistrala P.–Kanton) i lotn.; metro (dł. linii 40 km); siedziba Chiń. Akad. Nauk (przy akad. ogród bot.), szkół wyższych (m.in. Uniw. Pekiński — zał. 1898, Uniw. Lud., politechnika), instytutów nauk., Biblioteki Pekińskiej (największa w kraju, liczy 4,5 mln tomów), wytwórni film., muzeów. Ponad 2/3 powierzchni P. górzysta (wysokość do 1991 m — Baihua Shan); centrum miasta, położone na nizinie, składa się z 2 części: Miasta Wewn. i Miasta Zewn. o łącznej pow. 80 km² (0,5% powierzchni P.), z ulicami przecinającymi się pod kątem prostym; w południowej części Miasta Wewn., przed bramą do Miasta Cesarskiego, centralny plac P. — Tian’anmen; centrum otaczają dzielnice podmiejskie o funkcjach mieszkaniowo-przem., zajmujące łącznie ok. 7% powierzchni P.; pozostała część P., o charakterze gł. roln. (ok. 30% pow. miasta), pełni funkcje zaplecza, zaopatrującego stolicę w podstawowe artykuły rolne oraz niektóre surowce. W zachodniej części P. (w dzielnicy Haidian) utworzono specjalną strefę ekon. (pow. ok. 100 km²), uprzywilejowaną dla realizacji inwestycji zagr.; produkcja w strefie jest nastawiona gł. na eksport (zwłaszcza w dziedzinie elektroniki).

Historia.

W V–III w. p.n.e. był pod nazwą Ji stol. księstwa Yan; później kilkakrotnie niszczony i odbudowywany; w X–XII w. jako Nanjing był stol. państwa Kitanów, następnie pod nazwą Zhongdu jednym z trzech stołecznych ośr. Dżurdżenów; 1215 zniszczony przez Czyngis-chana; jego wnuk Kubilaj odbudował miasto i uczynił stol. swojego imperium; za panowania dyn. Yuan (zał. przez Kubilaja) nosił nazwy Dadu i mong. Chanbałyk; za panowania następnej dyn. Ming otrzymał obecną nazwę i po przerwie 1368–1421 pozostał stol. Chin; 1927 utracił funkcje stołeczne na rzecz Nankinu; 1937–45 pod okupacją jap.; od 1949 stol. ChRL; 1989 krwawe stłumienie prodemokr. manifestacji na placu Tian’anmen.

Zabytki.

Plan miasta pochodzi z XIII–XVII w.; w Mieście Wewn. leży dawne Miasto Cesarskie, a w nim dawne „Zakazane Miasto”; do Miasta Wewn. przylega Miasto Zewn. — oba o regularnej, zwartej zabudowie; w Mieście Zewn. gł. zespół. arch. tworzy otoczona parkiem Świątynia Nieba (1420); Ołtarz Nieba, mała Świątynia Nieba i wielka Świątynia Modlitwy o Doroczny Urodzaj; w tzw. Zakazanym Mieście — dawna rezydencja cesarska — ob. muzeum (zespół arch.: dekoracyjne bramy drewniane, pawilony), otoczona ceglanym murem z bramami i fosą; liczne świątynie (m.in. Biała Pagoda z XVII w.); zespół Letniego Pałacu Cesarskiego (pawilony, wieże, bramy, altanki) w parku krajobrazowym; poza miastem — Wschodnia Żółta Świątynia (XVII w.), pagody na Wzgórzu Nefrytowego Źródła, Klasztor Lazurowych Obłoków (XIV, pocz. XVI w.) z pagodą (XVIII w.); most Marco Polo (XII, XV w.); Zakazane Miasto, Pałac Letni i Świątynia Nieba znajdują się na Liście Świat Dziedzictwa Kult. i Nauk. UNESCO.

Pekin, tradycyjne budynki świątyni Wielkiego Dzwonu na tle współczesnych wieżowców

Pekin, widok na Wieżę Bębnów ze szczytu Wzgórza Węglowego

Pekin, gmach Parlamentu na placu Tian’anmen

Pekin, Pomnik Bohaterów Ludowych po południowej stronie placu Tian’anmen

Pekin, plac Tian’anmen — chińscy żołnierze maszerujący w tempie 108 kroków na minutę, by o zachodzie słońca dokonać ceremonii opuszczenia flagi

Pekin, plac Tian’anmen (Brama Niebiańskiego Spokoju) i wizerunek Mao; na lewo od portretu napis głosi: „Niech żyje Chińska Republika Ludowa”, na prawo zaś: „Niech żyje jedność wszystkich narodów świata”

Tian'anmen, plac w Pekinie (Chiny)