Parma
 
Encyklopedia PWN
Parma,
m. w północnych Włoszech, w regionie Emilia-Romania, na Niz. Padańskiej, nad rz. Parma (dopływ Padu);
ośr. adm. prowincji Parma. rozwinięty przemysł spoż. (m.in. wyrób serów), maszyn. (maszyny roln.), precyzyjny (fotoopt.), obuwniczy, poza tym chem., włók., drzewny i in.; węzeł kol.; uniw., opera; ośr. turyst.; muzea, m.in. galeria narodowa.
Historia. Założona przez Etrusków, w IV w. p.n.e. opanowana przez Celtów; od 183 p.n.e. kolonia rzymska, rozwinęła się dzięki lokalizacji przy via Aemilia; od poł. VI w. n.e. należała do Bizancjum, następnie podbita przez Longobardów, 773 przez Franków; w średniowieczu hrabstwo, następnie biskupstwo (IX w.); od pocz. XII w. komuna miejska, pod władzą biskupa; od 1248 niezależna republika; czł. Ligi Lombardzkiej. W XIII–XIV w. Parma była obiektem walki wielkich rodów; we władaniu Viscontich i Sforzów (1346–1512), okresowo należała do Mediolanu; w czasie wojen wł. 1494–1559 wraz z nim dostała się Francji, która 1521 oddała ją Państwu Kościelnemu; 1545 papież Paweł III utworzył księstwo Parmy i Piacenzy, które do 1731 pozostawało we władaniu rodu Farnese, następnie Burbonów; w czasach napoleońskich pod administracją fr., 1808 przyłączone do Francji; 1815 przekazane przez kongres wiedeński byłej cesarzowej Marii Ludwice, 1847 powróciło do Burbonów; po plebiscycie 1860 przyłączona do Piemontu. W XIX w. silny ośr. ruchu wyzwoleńczego (powstania 1831, 1846, 1848–49); 1922 zbrojne powstanie robotnicze przeciwko przewrotowi faszystowskiemu
Zabytki. Katedra rom. (XII–XIII w.) z bogatym wystrojem wnętrza (freski Correggia); rom. baptysterium (XII–XIII w.) z rzeźbami Antelamiego i freskami (XIII w.); kościoły: got. S. Francesco del Prato (XIII–XIV w.), renes. S. Giovanni Evangelista (XVI–XVII w.) i Madonna della Steccata (XVI w.); klasztor S. Paolo z freskami Corregia (1518–19); pałace: Pilotta (XVI–XVII w.), Vescovado (XIII–XVI w.), del Giardino (XVI, XVIII w.), del Municipio (XVII–XVIII w.); Ospedale della Misericorda (XIII–XVI w.); teatr król. (XIX w.), budynek uniw. (XVI w.).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Parma, kościół San Giovanni Evangelista (Włochy)fot. J. Kilian/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia