Osterwa Juliusz, właśc. Julian Andrzej Maluszek, ur. 23 VI 1885, zm. 10 V 1947, Warszawa,
aktor, reżyser.
Osterwa Juliusz
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Występy od 1904 w Krakowie, Poznaniu i Wilnie, od 1910 głównie w Warszawie (teatry: Letni, Nowy, Polski, Rozmaitości); podczas I wojny światowej reżyser Teatru Polskiego w Moskwie i Kijowie (Wesele 1916 i Bolesław Śmiały 1916 S. Wyspiańskiego). Twórca zespołu Reduta (założony 1919 wspólnie z M. Limanowskim), którym kierował w Warszawie (do 1924 i 1931–39) oraz w Wilnie i Grodnie (1925–29); kierując Redutą był jednocześnie dyrektorem Teatru Rozmaitości w Warszawie (1923–25, od 1924 pod nazwą Teatr Narodowy) i Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie (1932–35). Po II wojnie światowej współpracował z Teatrem Polskim w Warszawie; 1946–47 dyrektor teatrów w Krakowie i Państwowej Szkoły Dramatycznej tamże. Jako reżyser zaważył na powodzeniu dramaturgii S. Żeromskiego i J. Szaniawskiego; zwolennik realizmu psychologicznego i poetyckiego; instruktor i wychowawca własnego zespołu, inspirator wspólnych, artystycznych poszukiwań. Aktor o dużej skali wyrazu, doskonałości środków gry, nowatorski w sposobie mówienia wiersza (antydeklamatorstwo). Największe osiągnięcia aktorskie, a zarazem reżyserskie: Książę Reichstadtu — Orlątko E. Rostanda, Fantazy (1916) i Don Fernand — Książę niezłomny (1918) J. Słowackiego wg P. Calderóna de la Barca, Konrad — Wyzwolenie S. Wyspiańskiego (1918); w repertuarze współczesnym: Student — Ptak Szaniawskiego (1923), rola tytułowa — Sułkowski (1917) i Przełęcki — Uciekła mi przepióreczka (1925) Żeromskiego; liczne role w komediach i farsach, m.in. Fircyk — Fircyk w zalotach F. Zabłockiego; Listy Juliusza Osterwy (1968), Reduta i teatr. Artykuły, wywiady, wspomnienia 1914–1947 (1991), Z zapisków (1992).
