Osetia Południowa, gruz. Samkhret’isa Oset’i, osetyjskie Hussar Iryston, ros. Jụżnaja Osẹtija, Republika Osetii Południowej, gruz. Samkhret Osetis Resp’ublik’a, osetyjskie Respublikæ Hussar Iryston, ros. Respụblika Jụżnaja Osẹtija,
dawny obwód autonomiczny w Gruzji (obszar separatystyczny), na południowych stokach Wielkiego Kaukazu;
Osetia Południowa
Encyklopedia PWN
graniczy z Osetią Północną (Rosja); powierzchnia 3,9 tys. km2, ponad 70 tys. mieszk., gł. Osetyjczycy oraz Gruzini; ośrodek administracyjny Cchinwali. Powierzchnia górzysta (maks. wys. 3941 m); klimat górski w strefie podzwrotnikowej; gł. rz. Wielka Liachwi; ok. 50% pow. zajmują lasy i zarośla. Wydobycie rud metali kolorowych, talku oraz barytu, przemysł maszyn., drzewny, materiałów budowlanych, spoż.; uprawa zbóż, drzew owocowych, winorośli, warzyw; hodowla owiec.
Historia. Dzieje wywodzących się od Alanów Osetyjczyków stanowiły jedność do czasu najazdu Mongołów; w czasie jego trwania 1222–39 część Osetyjczyków przeniosła się na południowe stoki Kaukazu; w XVI w. dostała się pod władzę Kabardii i zwierzchnictwo Gruzji, wraz z którą w XVIII w. została wcielona do Rosji. W IV 1922 bolszewicy utworzyli tu obwód autonomiczny (ze stol. w Cchinwali) Gruzińskim SRR; w okresie pierestrojki Osetyjczycy proklamowali IX 1990 powstanie Radzieckiej Demokr. Rep. O.P.; po wybuchu wojny gruzińsko-osetyjskiej prezydent Z. Gamsachurdia postanowił podzielić O.P. i jej regiony przyłączyć do jednostek adm. Gruzji; w odpowiedzi Osetyjczycy I 1992 proklamowali niepodległość Osetii Południowej i wypowiedzieli się za jej połączeniem z Osetią Północną w ramach Federacji Rosyjskiej. Po mediacji prezydenta Rosji B. Jelcyna i zawarciu w lecie 1992 rozejmu gruzińsko-osetyjskiego do Osetii Południowej wkroczyły siły pokojowe Wspólnoty Niepodległych Państw strzegące ustaleń rozejmu; 2004 nowe władze gruzińskie podjęły próbę przywrócenia suwerenności Gruzji nad O.P; kolejna próba podjęta VIII 2008 zakończyła się militarną interwencją Rosji i jednostronnym proklamowaniem niepodległości przez separatystyczne władze osetyńskie i abchaskie; deklaracje zostały uznane przez Rosję, która wymieniła ambasadorów z O.P. i Abchazją.