Orzechowski Stanisław

Orzechowski Stanisław, ur. 11 XI 1513, Przemyśl, zm. 1566,

pisarz polit. i rel., ksiądz.

Jeden z pierwszych publicystów pol., ceniony za styl (cyceronianizm), jego mowy uchodziły za wzór kunsztu retorycznego; początkowo bliski stronnictwu egzekucji i tendencjom reformacyjnym, głośny przeciwnik celibatu (1551 ożenił się i, dzięki poparciu szlachty na sejmie 1552, uzyskał zawieszenie klątwy), z czasem stał się wyrazicielem skrajnych dążeń ortodoksji katol.; atakował różnowierców, gł. arian; w traktatach polit. (Rozmowa... około egzekucjej 1563, Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej... 1564) głosił ideę supremacji władzy papieża, zarysowując teokratyczny wzór ustroju; pisał także po łacinie (m.in. tzw. Turcyki 1543–44, nawołujące do krucjaty przeciw Turcji); Wybór pism (1972).