Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów
 
Encyklopedia PWN
Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, ukr. Orhanizacija ukrajinśkych nacionalistiw (OUN),
ukraińska organizacja polityczna, powstała I–II 1929 z połączenia Ukraińskiej Organizacji Wojskowej i kilku mniejszych grupek nacjonalistycznych.
działała w konspiracji; 1929–IX 1939 zakładała konieczność podjęcia walki zbrojnej z okupantami (Polska, ZSRR); przyszłe państwo ukraińskie miało być zorganizowane w myśl zasad nacjonalistycznych (kierowane przez elitę narodu, pełnię praw posiadaliby jedynie Ukraińcy). Od 1930 OUN przeprowadzała akcje sabotażowo-dywersyjne (m.in. 1930 — masowa w Galicji Wschodniej, 1937 w Brzeżanach, 1938 we Lwowie, 1938–39 — masowe w innych miejscowościach) oraz terrorystyczne (m.in. zamach na B. Pierackiego i I. Babija) skierowane przeciwko Polakom, a także Ukraińcom dążącym do ugody z Polską; uzyskała wpływy w legalnych ukraińskich organizacjach społecznych; mimo aresztowań i represji w końcu okresu międzywojennego była drugą (po UNDO) najważniejszą siłą polityczną wśród Ukraińców; korzystała z pomocy zagranicznej (Litwy, Włoch, a zwłaszcza Niemiec — dla których wykonywała m.in. zadania wywiadowcze); siedzibą władz były Genewa (1929–36) i Rzym (1936–40); przewodniczący J. Konowalec (do 1938), następnie A. Melnyk. W 1939–41 OUN, zakładając możliwość uzyskania pomocy Niemiec w budowie niepodległej Ukrainy, popierała politykę niemiecką na terenach okupowanych. W 1940 nastąpił rozłam na OUN-Banderowców (lub Rewolucjonistów) i OUN-Melnykowców; OUN-Melnykowców stała na stanowisku podtrzymywania współpracy z Niemcami, inspirowała i firmowała tworzenie ukraińskich jednostek wojskowych przy armii niemieckiej (Dywizja SS Galicja); OUN-Banderowców po nieudanej próbie proklamacji niepodległości Ukrainy w momencie wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej (m.in. aresztowanie S. Bandery) stopniowo dystansowała się od współpracy z Niemcami, rozbudowując własne oddziały partyzanckie oraz Ukraińską Powstańczą Armię (UPA); od 1943 OUN-Banderowców deklarowała postawę antyhitlerowską; odeszła od haseł skrajnego nacjonalizmu, zapowiedziała odrzucenie koncepcji państwa totalitarnego, głosiła wolę walki zarówno z komunizmem, jak i faszyzmem, szukała porozumienia z polskimi siłami antykomunistycznymi (przede wszystkim na przełomie 1945 i 1946); OUN-Banderowców była główną siłą Ukraińskiej Głównej Rady Wyzwoleńczej. Po II wojnie światowej na emigracji kontynuowały działalność obie frakcje (OUN-Banderowców i OUN-Melnykowców), od 1957 — także OUN-Za kordonem. Od początku lat 90. XX w. OUN-Banderwców i OUN-Melnykowców działają na Ukrainie legalnie.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia