odporność

odporność,

stan niewrażliwości na działanie drobnoustrojów chorobotwórczych;

odporność można uzyskać różnymi drogami i może ona występować w różnych formach. Odporność przeciwzakaźna jest skierowana przeciw czynnikom wywołującym zakażenie organizmu i obejmuje m.in. odporność: przeciwwirusową, przeciwbakteryjną, przeciwpierwotniakową i przeciwgrzybiczą. Odporność śródzakaźna to stan niewrażliwości na zakażenie tym samym mikroogranizmem, którym organizm jest aktualnie zakażony. Odporność zbiorowiska ludzi lub zwierząt na rozprzestrzenianie się choroby zakaźnej, będąca wynikiem uodpornienia większości osobników, jest określana jako odporność: gromadna, stadna lub zbiorowiskowa. Odporność antytoksyczna jest związana z obecnością przeciwciał neutralizujących działanie toksyn, np. wytwarzanych przez mikroorganizmy. Ze względu na uczestniczące w niej mechanizmy odporność może być humoralna, tzn. uwarunkowana obecnością przeciwciał, lub komórkowa, czyli zależna od obecności limfocytów T cytotoksycznych i limfocytów T wydzielających cytokiny pobudzające i wciągające do odpowiedzi immunologicznej inne komórki. Ze względu na precyzję w rozpoznawaniu antygenów, np. obecnych na mikroorganizmach, można wyróżnić bardzo selektywną i precyzyjną odporność swoistą — zależną od ich rozpoznawania przez przeciwciała i receptory rozpoznające antygen limfocytów T i B, oraz mniej selektywną odporność nieswoistą — niezależną od rozpoznawania antygenów przez przeciwciała i receptory limfocytów T i B; odporność nieswoista może być wywołana przez czynniki lub zjawiska występujące tylko lokalnie i jest wtedy określana jako odporność miejscowa. Odporność wrodzona to taka, którą osobnik dysponuje w chwili urodzenia. Odporność matczyna jest przekazywana dziecku przez matkę; obejmuje zarówno tzw. odporność łożyskową, związaną z przechodzeniem w trakcie ciąży matczynych przeciwciał IgG przez łożysko do płodu, jak i przekazywanie dziecku matczynych przeciwciał wydzielniczych IgA wraz z jej mlekiem. Odporność nabyta pojawia się w wyniku uodpornienia czynnego, biernego lub przez przeniesienie limfocytów z osobnika odpornego do nieodpornego; odporność czynna rozwija się w następstwie przebycia infekcji lub poddania się szczepieniom, odporność bierna pojawia się w wyniku otrzymania przeciwciał, a o. adopcyjna — w wyniku otrzymania wspomnianych limfocytów od osobnika odpornego. Odporność naturalna jest rozumiana jako odporność dziedziczna, tzn. uwarunkowana genetycznie, np. u ludzi na dżumę bydła, albo jako odporność rozwijająca się w warunkach naturalnych, np. odporność matczyna lub rozwijająca się w następstwie przebycia infekcji. Przeciwieństwem odporności naturalnej, w jej drugim znaczeniu, jest odporność wywołana sztucznie, np. w wyniku szczepienia lub podania przeciwciał.