objawienie

objawienie,

religiozn. samoudzielanie się boskiej transcendencji światu ludzkiemu, stanowiące fundamentalne doświadczenie religijne.

Objawienie jest zjawiskiem uniwersalnym, występującym w każdej religii. To samoudzielanie się bóstwa jest doświadczane przez człowieka jako spotkanie ze świętą mocą (hierofania) wzbudzającą cześć, ale także strach i grozę (kratofania), i przejawiającą się w różnorodnych postaciach: w zjawiskach przyrody (tzw. objawienie naturalne), w obrazach i wizjach doświadczanych często w ekstazie i innych niecodziennych stanach przez szamanów, proroków, świętych i mistyków, w zjawiskach cudów (np. uzdrowienia, zmartwychwstanie) czy w wydarzeniach historycznych o doniosłym dla ludzi znaczeniu (wojny, klęski żywiołowe). Pojęcie objawienie wypracowane w teologiach wyrosłych z tradycji judeochrześcijańskiej opiera się na przesłance, że Bóg jest w zasadzie ukryty, czyli niepoznawalny, i tylko od jego woli zależy, na ile człowiek może poznać boskie tajemnice. W judaizmie Bóg objawia się w swoich dziełach: przede wszystkim w samym akcie stworzenia, a także w historii narodu wybranego — Izraela. Fundamentalne znaczenie ma objawienie na Synaju (Góra Mojżesza) i zawarcie przymierza, a także przekazanie Tory, czyli objawienia ujętego w formie słownej. W teologii chrześcijańskiej objawienie to nadprzyrodzone i osobowe ujawnienie się Boga, w którym poucza on człowieka o swojej woli uświęcenia i zbawienia ludzi (pełnią objawienia jest Jezus Chrystus jako Słowo Wcielone, Logos). Teologia katolicka rozróżnia m.in. objawienie publiczne i prywatne; w pierwszym zostają przekazane prawdy objawione zapisane w Biblii i stanowiące podstawę nauki Kościoła; w objawienie prywatnym Bóg lub inne święte osoby wzywają poszczególnych ludzi do spełnienia jakiejś specjalnej misji. W islamie esencję boskiego objawienia stanowi święta księga Koran, w cudowny sposób przekazana przez Allaha prorokowi Mahometowi. W hinduizmie terminem objawienie określa się świętą wiedzę przekazaną przez bogów starożytnym wieszczom, czyli Wedę; teksty uznane w hinduizmie za objawione (Wedy) określa się pojęciem śruti [‘usłyszane’], odróżniając je od późniejszych tekstów określanych terminem smryti [‘zapamiętane’].