norymberskie zasady,
zespół norm prawa pozytywnego i zwyczajowego oraz ogólnych zasad powstałych po II wojnie świat. na podstawie wyroków sądów rozpatrujących sprawy o zbrodnie wojenne i związanych z nimi zbrodni przeciw pokojowi i ludzkości; stanowią część prawa międzynarodowego.
norymberskie zasady
Encyklopedia PWN
zasady norymberskie zostały wyrażone w: 1) aktach prawnych państw koalicji antyhitl., zwłaszcza w porozumieniu londyńskim z 8 VIII 1945 w przedmiocie ścigania i karania gł. przestępców wojennych, którego załącznikiem był Statut Międzynar. Trybunału Wojsk., podpisanym przez Francję, Wielką Brytanię, USA, ZSRR, a następnie przez 19 państw (w tym Polskę), czł. ONZ. Narody Zjednoczone zgodnie z zasadą nulla poena sine lege stosowały prawo międzynar. istniejące w chwili rozpoczęcia II wojny światowej, dokonując jedynie konkretyzacji norm prawnych zawartych w dotychczasowych aktach prawa międzynar., gł. IV konwencji haskiej 1907 i konwencji genewskiej 1929, oraz uzupełniając je wprowadzeniem zasad proceduralnych i represji karnej; przyjęty w artykule VI Statutu podział przestępstw międzynar. na zbrodnie przeciw pokojowi, wojenne i przeciw ludzkości odpowiadał w przybliżeniu kategoriom zbrodni określonym w traktacie wersalskim 1919: obraza świętej powagi traktatów; czyny przeciwne prawom i zwyczajom wojennym; zbrodnie przeciw międzynar. moralności; 2) wyroku Międzynar. Trybunału Wojsk. w Norymberdze 1946 oraz wyrokach sądów krajowych orzekających w sprawach zbrodniarzy hitl. (w tym Najwyższego Trybunału Narodowego i in. sądów pol.); 3) oprac. 1950 przez Komisję Prawa Międzynar. ONZ, na podstawie Statutu Międzynar. Trybunału Wojsk. w Norymberdze, potwierdzonego rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 11 XII 1946, zasad prawa międzynar., które głoszą: kto dopuszcza się zbrodni przeciw prawu międzynar., ponosi za to odpowiedzialność i karę; okoliczność kiedy prawo wewn. nie karze zbrodni międzynar. nie zwalnia sprawcy od odpowiedzialności; mężowie stanu nie są wolni od odpowiedzialności karnej za zbrodnie międzynar.; działanie na rozkaz rządu lub przełożonego nie zwalnia od odpowiedzialności, choć może wpłynąć na złagodzenie kary, jeśli wymaga tego sprawiedliwość; oskarżony o popełnienie zbrodni międzynar. ma prawo do bezstronnego procesu; zasady norymberskie zawierają szczegółową definicję zbrodni przeciw pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, które są uznane za zbrodnie międzynarodowe. Zasady norymberskie przyczyniły się do rozwoju poczynań zmierzających do delegalizacji wojny jako środka rozstrzygania sporów międzynar. i zdefiniowania pojęć prawnych z zakresu ochrony praw człowieka. Znalazły swój wyraz m.in. w Konwencji ONZ o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa z 1948, Deklaracji praw człowieka z 1948, konwencji o ochronie ofiar wojny z 1949, konwencji o nieprzedawnieniu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości z 1968.
