neokantyzm,
kierunek filozoficzny ukształtowany w 2. połowie XIX w., rozwijający się na gruncie recepcji głównych założeń filozofii transcendentalnej I. Kanta;
neokantyzm
Encyklopedia PWN
zainicjowany w latach 60. XIX w. (O. Liebmann, E. Zeller, F.A. Lange, H. Helmholtz) hasłem „powrotu do Kanta”, tj. do programu krytycyzmu teoriopoznawczego (krytycyzm); rozwijał się zwłaszcza po 1881 (wznowienia dzieł Kanta, powstanie: pisma „Kantstudien”, stowaszcza Kantgesellschaft, nowej dziedziny nauki — Kantphilologie); spośród wielu szkół neokantyzmu największą rolę odegrały szkoła marburska i szkoła badeńska. Neokantyzm wywarł różnorodny wpływ na koncepcje filozoficzne i metodologiczne, zwłaszcza w Niemczech, gdzie stanowił opozycję wobec wyczerpującej się w połowie XIX w. tradycji postkantowskiej (tj. kontynuatorów J. Fichtego, F.W. Schellinga i G.W.F. Hegla) i wyrażał się w skupieniu uwagi na krytyce poznania, szukaniu drogi pośredniej między metafizyką a empiryzmem, rezygnacji z teorii bytu i oparciu etyki o imperatywy; potem we Włoszech, Francji (był tam zw. neokrytycyzmem), Rosji, w myśli polskiej; stał się także podstawą rewizji marksizmu przez część przywódców II Międzynarodówki (rewizjonizm E. Bernsteina, K. Schmidta, M. Adlera, K. Vorländera).
