Kodeks Napoleona

Kodeks Napoleona, Code Napoléon, Code civil,

francuski kodeks cywilny z 1804, opracowany za konsulatu Napoleona Bonapartego, który wywarł duży, osobisty wpływ na szybkie tempo prac kodyfikacyjnych i niekiedy uczestniczył w tych pracach.

Realizował w zakresie prawa cywilnego idee rewolucji francuskiej 1789–99, uwzględniając wiele instytucji francuskiej prawa zwyczajowego i prawa rzymskiego; oparty na zasadzie wolności osobistej jednostki, formalnej równości obywateli wobec prawa, wolności własności prywatnej, swobody umów, świeckiego charakteru małżeństwa, ślubów cywilnych; dopuszczał rozwody i poddawał sprawy małżeńskie sądownictwu powszechnemu; wielokrotnie nowelizowany, obowiązuje nadal we Francji. Kodeks Napoleona był wzorem dla kodyfikacji cywilnej XIX w. (Włochy, Portugalia, Hiszpania). Obowiązywał m.in. od 1808 w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim; 1825 wprowadzono w miejsce I księgi Kodeksu Napoleona (o osobach) Kodeks cywilny Królestwa Polskiego; zmieniał on przepisy Kodeksu Napoleona przede wszystkim w zakresie prawa małżeńskiego osobowego; ostatnie przepisy Kodeksu Napoleona utraciły w Polsce moc 1946.