Nancy
m. w północno-wschodniej Francji, w Grand Est, na Wyż. Lotaryńskiej, nad rz. Meurthe (dopływ Mozeli);
[nãsị] 
,
, Nancy
Encyklopedia PWN
— 104 tys. mieszk. (2017), zespół miejski ponad 300 tys. mieszk.; przemysł metal., maszyn., elektrotechniczny, spoż., obuwniczy, włók. i odzieżowy; ośr. handl.-finansowy; szkoły wyższe, m.in. 3 uniw. (starsze zał. 1572, 1970), instytuty nauk.-badawcze; duży węzeł kol. i drogowy (autostrady do Paryża i Lyonu); port śródlądowy nad Kanałem Marna–Ren; port lotn.; muzea, m.in. Musée des Beaux-Arts (zbiory malarstwa i grafiki).
Historia. Wzmiankowane w IX w.; w XI w. zbudowano tu zamek; rozwój od poł. XII w., gdy stało się siedzibą książąt Lotaryngii i jej stol.; 1477 pod N. w bitwie z wojskami lotaryńskimi, wspomaganymi przez Szwajcarów, poniósł klęskę i zginął ks. Karol Śmiały burgundzki; w XVI–XVIII w. wielokrotnie zajmowane przez Francuzów; 1736–66 rezydencja króla pol. Stanisława Leszczyńskiego, rozkwit miasta; 1766 ostatecznie przyłączone do Francji; 1870–73 okupowane przez Niemców, po ich wycofaniu się szybki rozwój miasta; ważny węzeł komunik., cel ataków niem. podczas I wojny świat. oraz ciężkich bombardowań lotnictwa alianckiego w czasie II wojny światowej.
Zabytki. Zabytkowy zespół arch. ukształtowany za panowania w Lotaryngii Stanisława Leszczyńskiego (1752–55, E. Héré de Corny), jedno z najwybitniejszych osiągnięć nowoż. urbanistyki (wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO). Tworzy go, na styku Starego i Nowego Miasta, zespół reprezentacyjnych placów (Place Stanislas, Place de la Carrièrre, Place Hémicycle) powiązanych osią łączącą Palais du Gouvernement z ratuszem i przeciętą osiami poprzecznymi, z jednolitą zabudową i bramami o ozdobnych kratach. W obrębie Starego Miasta m.in. zamek książęcy (XIV–XVI w., odbud. po 1871, ob. muzeum) i kościół Franciszkanów (1487–1514) z mauzoleum książąt lotaryńskich (1607–32); na Nowym Mieście: katedra (1703–42, J. Hardouin-Mansart, G. Boffrand), kościoły — St. Joseph (1759), St. Sèbastien (1720–38), Notre-Dame-de-Bon-Secours (1738–41, E. Héré de Corney; wewnątrz grobowce Stanisława Leszczyńskiego i jego żony), pałace i domy z XVIII w. oraz domy w stylu Art Nouveau. Około 1900 Nancy było gł. ośr. Art Nouveau w dziedzinie rzemiosła artyst., m.in. dzięki działalności E. Gallégo (École de Nancy).
