Najwyższa Izba Kontroli

Najwyższa Izba Kontroli (NIK),

w Polsce naczelny organ kontroli państwowej, podległy sejmowi, nawiązujący do zachodnich wzorów izby obrachunkowej.

istnieje od 1919 (do 1921 jako Najwyższa Izba Kontroli Państwa); po II wojnie świat. jej funkcje spełniało Biuro Kontroli przy Prezydium KRN (1944–47), potem przy Radzie Państwa (1947–49); 1949 utworzono NIK, jako samodzielny organ kontroli państw., podległy Sejmowi Ustawodawczemu i Radzie Państwa; 1952–57 zastąpiona przez Minist. Kontroli Państw., podporządkowane rządowi; restytuowana 1957, jako odrębna i samodzielna instytucja podległa sejmowi oraz nadzorowi Rady Państwa. Obecny ustrój NIK określa Konstytucja RP z 1997 oraz ustawa O Najwyższej Izbie Kontroli z 1994; NIK — podlega sejmowi, ale jest niezależna od pozostałych organów państw., zwłaszcza od rządu i premiera; prezesa NIK powołuje sejm za zgodą senatu na 6-letnią kadencję; NIK kontroluje realizację ustaw i in. aktów prawnych w zakresie działalności gosp., finansowej i organizacyjno-adm. organów administracji rządowej, Nar. Banku Pol., państw. osób prawnych i in. państw. jednostek organizacyjnych pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności; może też kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i in. jednostek organizacyjnych w zakresie w jakim wykonują one zadania zlecone przez państwo; kontroluje zwłaszcza wykonanie budżetu państwa; corocznie przedkłada sejmowi analizę wykonania budżetu państwa, opinię w przedmiocie udzielenia absolutorium rządowi; w terenie działają delegatury NIK.