Mędrcy ze Wschodu
 
Encyklopedia PWN
Mędrcy ze Wschodu, Trzej Królowie,
trzech mędrców (magów) ze Wschodu, wymienionych w historii dzieciństwa Jezusa
Według Ewangelii Mateusza magowie, którzy wiedzeni przez gwiazdę, przybyli do Betlejem, by złożyć hołd i dary (mirrę, kadzidło i złoto) nowo narodzonemu królowi żydowskiemu, czyli Jezusowi. W starożytności uważano ich za 3 Persów, a od VI w. podaje się ich imiona: Kacper, Melchior, Baltazar, dopiero jednak od IX w. są one powszechnie uznane. Jeden z pisarzy chrześcijańskich Beda Czcigodny uznał ich za przedstawicieli 3 kontynentów (Europy, Azji i Afryki). Od średniowiecza nazywani Trzema Królami. Wokół miejsca przechowywania ich relikwii narosło wiele nawzajem wykluczających się przekazów. Według Marco Polo grobowce Trzech Mędrców znajdowały się w mieście Savah w Persji. Z kolei według średniowiecznych przekazów niemieckich relikwie Kacpra, Melchiora i Baltazara zostały sprowadzone przez Fryderyka Barbarossę do katedry w Kolonii.
Święto Trzech Króli
Święto Trzech Króli było niegdyś potoczną nazwą święta objawienia (Epifanii). Obecny katolicki kalendarz liturgiczny oddziela dzień Trzech Mędrców ze Wschodu, który przypada 6 I, od święta Chrztu Pańskiego, obchodzonego w najbliższą po tym pierwszym święcie niedzielę. Z obchodami tego święta wiążę się zwyczaj pisania poświęconą kredą na drzwiach wejściowych symboli K+M+B i cyfr rozpoczynającego się roku. Scena hołdu złożonego Dzieciątku przez Mędrców jest jednym z najważniejszych (obok Chrztu Chrystusa) przedstawień epifanijnych — wyrazem rozpoznania i uznania Boga w osobie Chrystusa — i pojawia się w większości cykli obrazujących jego dzieciństwo.
W sztuce
W sztuce wczesnochrześcijańskiej Mędrców ukazywano zazwyczaj jako perskich władców-kapłanów, w strojach orientalnych i czapkach frygijskich, w momencie gdy zbliżają się do Marii trzymającej na kolanach Dzieciątko, by złożyć swe dary (np. na 6-wiecznej mozaice z bazyliki Sant’Apollinare Nuovo w Rawennie). W okresie dojrzałego średniowiecza (X–XI w.) w Mędrcach zaczęto upatrywać królów i wówczas czapka frygijska została zastąpiona koroną. Na obrazach średniowiecznych wiek królów jest często wyraźnie zróżnicowany — bywają ukazani jako: starzec, mężczyzna w sile wieku i młodzieniec, być może symbolizują 3 etapy życia ludzkiego (kwatera tryptyku Matki Bożej Bolesnej w kaplicy Krzyża Świętego w katedrze na Wawelu z ostatniej ćwierci XV w. — jeden z królów ma tu rysy króla Władysława Jagiełły). Od XV w. królowie niekiedy reprezentowali także części świata, w takim wypadku jeden z nich był czarnoskóry (A. Dürer Pokłon Trzech Króli 1504 — Galleria degli Uffizi, Florencja). Czasami towarzyszył im tłumny orszak (B. Gozzoli Pochód Trzech Króli 1459 — fresk w kaplicy pałacu Medici-Riccardi we Florencji, na którym zostali sportretowani członkowie rodziny Medici i osobistości przybyłe na sobór do Florencji 1439).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Ewangeliarz z Eczmiadzynu, scena Pokłonu trzech mędrców, 986, Armenia. fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Haberschrack Mikołaj, Pokłon Trzech Króli, po 1468 r. — Muzeum Narodowe, Krakówfot. M. Studnicki/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Rubens Peter Paul, Pokłon Trzech Króli, ok. 1618–1620 — Królewskie Muzeum Sztuki, Brukselafot. J. Kilian/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Mehoffer Józef, Pokłon Trzech Króli, fragment kartonu witraża do kolegiaty Św. Mikołaja we Fryburgu, 1904fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Pisano Niccolò, Pokłon Trzech Króli, fragment ambony, Włochyfot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Gosseaert Jan, zw. Mabuse, Pokłon trzech króli, National Gallery, Londyn.fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Hołd Trzech Króli, fragment okładki książki z kości słoniowej, VI w. fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Stefano da Zevio, Pokłon trzech króli, Mediolan, Pinacoteca di Brera, ok. 1435.fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia