Mead George Herbert

Mead

[mi:d]

George Herbert , ur. 27 II 1863, South Hadley, zm. 26 IV 1931, Chicago,

amerykański filozof i psycholog społeczny.

Urodził się 27 II 1863 w South Hadley. współtwórca pragmatyzmu, obok Ch.H. Cooleya i W.I. Thomasa odegrał decydującą rolę w powstaniu tzw. pragmatyzmu społecznego (zw. przezeń także społecznym behawioryzmem), kontynuowanego w socjologii przez przedstawicieli interakcjonizmu symbolicznego.

Życie uczonego

Jego ojciec był profesorem w Oberlin College, gdzie Mead uzyskał w 1897 bakalaureat. Studiował filozofię i psychologię społeczną. Pracował jako nauczyciel w szkole średniej, rzeczoznawca oraz nauczyciel prywatny. W 1887 podjął studia podyplomowe na Harvardzie. Po kilku latach studiów oraz wyjeździe do Niemiec (uniwersytety w Lipsku i Berlinie) otrzymał etat wykładowcy na University of Michigan. Nigdy nie uzyskal żadnego wyższego stopnia naukowego. W 1894 zostal zaproszony przez jednego z najwybitniejszych przedstawicieli filozofii pragmatycznej, Johna Deweya na University of Chicago. Tutaj pracował aż do końca życia. Dewey był jednym z niekwestionowanych autorytetów intrelektualnych dla Meada. On sam uważał Meada za jeden z najwybitniejszych umysłów tego czasu. W 1900 Mead zaczął prowadzić swoje słynne wykłady z psychologii społecznej, przyciągajace swą niepowtarzalną atmosferą studentów przez wiele następnych lat. Mead, który miał niezwykły dar prowadzenia wykładów, miał poważne kłopoty z wypowiadaniem się na piśmie. Za życia wiele nie publikował. Większość jego opublikowanych prac, to wydane po jego śmierci przez jego uczniów stenogramy z jego wykładów. Główne prace: Umysł, osobowość, społeczeństwo (1934, wydanie polskie 1975), The Philosophy of the Act (1938), The Philosophy of the Present (1959). Oprócz pracy naukowo-dydaktycznej Mead angażował się w działalność reformatorską na polu społecznym. Polem tej działalności był ośrodek pomocy społecznej przy University of Chicago. Planował jego działania, zbierał fundusze oraz inicjował badania naukowe prowadzone przez ośrodek w celu doskonalenia jego działalności. Mead zmarł 26 IV 1931 w Chicago.

Poglądy Meada

Głównym problemem, którym się zajmował, było powstanie jaźni jako swoiście ludzkiej zdolności, dzięki której reakcja na bodźce ze strony środowiska zatraca swój czysto odruchowy charakter, jaki ma w świecie zwierzęcym, stając się zależna od nadanej tym bodźcom interpretacji. Uważał, iż w świecie ludzkim zasadniczą rolę odgrywają bodźce o charakterze symbolicznym, których nośnikiem jest język. Ukształtowanie się tych swoiście ludzkich cech było możliwe dzięki życiu społecznemu. Mead nie był socjologiem, w jego teorii jedynie implicite zawierała się określona koncepcja społeczeństwa, wyłożona następnie przez licznych w USA kontynuatorów; była ona skrajnie nominalistyczna, sprowadzała życie społeczne do interakcji między jednostkami i nie przywiązywała żadnego znaczenia do zobiektywizowanych struktur. Niechętnie odnosił się do socjologicznego determinizmu, wykazując, w jak wielkim stopniu postępowanie jednostek jest nieobliczalne i zależne od nieprzewidywalnych czynników sytuacyjnych. Punktem wyjścia jego rozważań były wprawdzie Darwinowska teoria ewolucji i behawioryzm J.B. Watsona, ale punktem dojścia okazała się humanistyczna psychologia społeczna, przedstawiająca człowieka jako wolny podmiot wyposażony w zdolność odbierania i nadawania znaczeń. W szczególność dwie koncepcje Meada uzyskały duże znaczenie w świecie nauk społecznych. Po pierwsze do dzisiaj znane jest i podejmowane w refleksji naukowej jego koncepcja trzech faz rozwoju jaźni. Faza pierwsza to faza zabawy, polegająca na tym, że dzieci uczą się przyjmować i rozumieć postawy konkretnych innych dzieci z którymi się kontaktują. Faza gry polega zaś na tym, że dziecko uczy się wchodzić w rolę wszystkich uczestniczących w grze, a nie tylko konkretnych dzieci. Faza trzecia, uogólnionego innego polega na rozwoju zdolności podejmowania roli, perspektywy każdego innego członka danej zbiorowości. Ściśle związane z tą koncepcją jest jego rozróżnienie Ja przedmiotowego i Ja podmiotowego, które są dwoma aspektami jaźni jednostki. Ja przedmiotowe jest efektem przystosowania się jednostki do otoczenia społecznego. Polega na podjęciu roli uogólnionego innego dostosowanej do danych warunków społecznych. Ja podmiotowe jest natomiast wyrazem bezpośrednie reakcji jednostki na to, co się dzieje w jej środowisku. Ja przedmiotowe jest wyrazem, tego co społeczne i konformistyczne. Ja podmiotowe natomiast przejawem, tego co indywidualne. Ewolucja społeczna polega na docenianiu w coraz to większym stopniu w życiu społecznym ja podmiotowego.