mantrajana

mantrajana, tantrajana, wadźrajana

[sanskr. mantra-yāna ‘droga formuł magicznych’; tantra-yāna ‘droga praktyk rytualno-magicznych’; vajra-yāna ‘droga diamentowa’],

jeden z kierunków buddyzmu;

powstał na gruncie mahajany po IV–V w. w północnych Indiach, rozprzestrzenił się na Tybet, Mongolię, Chiny, Koreę i Japonię; buddyjska odmiana tantryzmu; wiąże rozbudowaną obrzędowość, magię, symbolikę, alchemię, astrologię z praktykami jogicznymi, rytualnymi i orgiastycznymi, w których dużą rolę odgrywają formuły magiczne (mantra), symbol. gesty, kosmologiczne diagramy (mandala), stany ekstatyczne, wizualizacje (np. seksualne), łamanie tabu; cechą charakterystyczną mantrajany jest przekonanie o ukrytej zależności między działaniami i przedmiotami rytualno-magicznymi a strukturą Wszechświata; gł. teksty: Guhjasamadźatantra [‘objawienie o połączeniu się z tym, co tajemne’], Hewadźratantra [‘objawienie o straszliwym bogu diamentowym’], Ćittawiśiuddhiprakarana [‘traktat o oczyszczeniu świadomości’] i Sadhanamala [‘girlanda praktyk’].