Manet Édouard
 
Encyklopedia PWN
Manet
[manẹ]
Édouard Wymowa, ur. 23 I 1832, Paryż, zm. 30 IV 1883, tamże,
francuski malarz i grafik, autor Śniadania na trawie i Olimpii.
Kalendarium
Urodził się 23 I 1832 w Paryżu. W 1850–56 był uczniem T. Couture’a w École des Beaux-Arts w Paryżu. Dla uformowania się indywidualnego stylu Maneta wielkie znaczenie miało dawne malarstwo, z którym zapoznał się w Luwrze, oraz podróże artystyczne do Włoch, Niemiec, Holandii i Hiszpanii. Przeciwstawiając się gustom mieszczańskim, Manet dążył do stworzenia malarstwa realistycznego, związanego ze współczesnością; jednakże zabiegał o publiczne uznanie i starał się o uczestnictwo w dorocznym, oficjalnym Salonie. Jego dzieła różniły się od współczesnego mu malarstwa akademickiego nie tylko tematyką, ale i swobodniejszą techniką malarską oraz bogatszą paletą barwną. Malarstwo Maneta szczególnie wiele zawdzięczało Wenecjanom, F. Halsowi i mistrzom hiszpańskim (D. Velázquez, F. Goya), których wpływ był czytelny zwłaszcza we wczesnym okresie twórczości artysty. Manet stosował wtedy ostre kontrasty światła i cienia, często wykorzystywał czerń (Pijący absynt 1859, Guitarrero 1860, Lola de Valence, Stary muzyk, Muzyka w ogrodzie Tuileries — wszystkie 1862).
Śniadanie na trawie i Olimpia
W 1863 Manet namalował 2 dzieła, które przyniosły mu sławę, ale spowodowały falę protestów ze strony środowiska akademickiego i oficjalnej krytyki: Śniadanie na trawie i Olimpię. Pierwsze było uwspółcześnioną trawestacją Koncertu wiejskiego Giorgiona, wzorem dla drugiego stała się Śpiąca Wenus Tycjana. Śniadanie, odrzucone przez jury Salonu, zostało pokazane na Salonie Odrzuconych, Olimpię dopuszczono na Salon 1865. Oba płótna wywołały skandal, a Maneta oskarżono o nieobyczajność. Także dalsze prace spotkały się z wrogim przyjęciem, wśród nich: Wyścigi w Longchamp (1864), Chłopiec z piszczałką (1866), Rozstrzelanie cesarza Maksymiliana (1868, namalowane w kilku wersjach), Portret Zoli (1868), Śniadanie w studio (1868), Balkon (1869), Le bon bock (1873). W 1867 Manet nie otrzymał zaproszenia do udziału w wystawie sztuki towarzyszącej wystawie światowej w Paryżu i zorganizował odrębną ekspozycję 50 swoich obrazów. W tym czasie w obronie Maneta stanęli jednak wybitni literaci i krytycy — É. Zola, S. Mallarmé, Ch. Baudelaire, Z. Astruc i T. Duret, a wokół malarza skupił się krąg młodzieży artystycznej (tzw. banda Maneta). W kawiarni Guerbois od ok. 1865 odbywały się spotkania paryskiej awangardy, w których prócz Maneta uczestniczyli m.in.: F. Bazille, H.T. Fantin-Latour, J. Whistler, T. Duret, Nadar i C. Guys. Bywali tu również przyszli impresjoniści: E. Degas, A. Renoir i C. Monet.
Związki z impresjonizmem
Po 1870 styl Maneta zaczął się zmieniać. Dzięki swej uczennicy — B. Morisot, malarz zetknął się z Monetem i odwiedził Argenteuil. Przyjął wówczas metodę malarstwa plenerowego i znacznie rozjaśnił paletę, ale nigdy nie zastosował zasady dywizjonizmu. Od tego czasu był związany z impresjonistami, nie uczestniczył jednak w ich wystawach. Jego obrazy zachowały zwartą, czytelną formę, której podstawą był precyzyjny rysunek (Na plaży, Kolej żelazna — oba 1873, Argenteuil, Na łodzi, Barka Moneta — wszystkie z 1874, Nana 1877, Kelnerka podająca piwo 1878, U ojca Lathuille, W cieplarni — oba 1879, Bar w Folies-Bergère 1882).
Pod koniec życia Manet poświęcał wiele uwagi portretowi (Clemenceau po 1879, Irma Brunner około 1882), malował też niewielkie fragmenty krajobrazów i martwe natury (zwłaszcza kwiaty). Wskutek ciężkiej choroby zrezygnował z techniki olejnej na rzecz pastelu. W twórczości Maneta znaczną rolę odgrywała także grafika. Wykonywał ilustracje książkowe (m.in. do utworów J. Champfleury’ego i E.A. Poego), uprawiał akwafortę i litografię. Zmarł 30 IV 1883 w Paryżu.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Manet Édouard, Bar w Folies-Bergère, — Courtauld Institute Galleries, Londyn fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Manet Édouard, Chłopiec z piszczałką, 1866 — Musée d’Orsay, Paryż fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Manet Édouard, Śniadanie na trawie, 1863 — Musée d'Orsay, Paryżfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Manet Édouard, Olimpia, 1863 — Musée d'Orsay, Paryżfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Manet Édouard, Bukiet fiołków i wachlarz — zbiory prywatne fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia