Maharasztra, hindi Māhāraṣṭra, ang. Maharashtra 
,
stan w Indiach, na północnym zachodzie Płw. Indyjskiego, nad M. Arabskim;
,
Maharasztra
Encyklopedia PWN
pow. 307,7 tys. km2, 98,6 mln mieszk. (2008), stol. Bombaj; w użyciu języki: marathi (77% ludności), urdu, hindi, gudźarati; hindusi (82% ludności), muzułmanie (7%); gł. skupienie w Indiach buddystów i dźinistów, w Bombaju — judaistów i Parsów; w miastach mieszka 42% ogółu ludności, najwięcej w aglomeracji Bombaju (16,7 mln), jednym z największych miast świata; inne większe m.: Puna, Nagpur, Śolapur, Kolhapur. Powierzchnia wyżynna — północno-zachodnia część wyż. Dekan (wys. 300–700 m) z krawędziowymi górami Ghaty Zachodnie; wzdłuż wybrzeża aluwialna niz. Konkan; klimat zwrotnikowy monsunowy, od wilgotnego na zachodzie do kontynent. suchego na wschodzie; średnia temp. w styczniu 21–24°C, najwyższa w maju 30–35°C; roczna suma opadów od 2000–3000 mm w części zachodniej do 600–1000 mm w części wschodniej; pora opadowa czerwiec–wrzesień; gł. rz.: Tapti, Godawari i Bhima, wykorzystane do nawadniania i celów energ.; lasy (17% pow.), gł. monsunowe, tracące liście w porze suchej; we wschodniej części sawanna; duże kompleksy żyznych, czarnych gleb sawann (zw. regur) wytworzonych na wietrzelinach bazaltów. Jeden z lepiej gosp. rozwiniętych stanów Indii; w rolnictwie pracuje ok. 50% ludności zaw. czynnej; uprawa zbóż (proso, pszenica, ryż w strefie nadmor.), bawełny — 1/4 zbiorów krajowych, trzciny cukrowej, orzeszków ziemnych, tytoniu; w północno-wschodniej części największe w Indiach skupienie sadów pomarańczowych; wydobycie rud manganu w rejonie Nagpur, boksytów, węgla kam. oraz ropy naftowej ze złóż podmor.; elektrownie wodne na rzekach Ghatów Zachodnich, cieplne i elektrownia jądr. w pobliżu Bombaju (380 MW); koncentracja zakładów przem. w Bombaju (stoczn., rafineryjny i petrochemiczny, samochodowy, włók.), w pozostałych miastach gł. przemysł bawełniany i cukrowniczy; turystyka, najliczniej są odwiedzane zespoły świątyń wykutych w skałach: Elefanta, Adżanta, Elura; gęsta sieć kol. i drogowa; magistralne linie kol. i drogowe łączą stol. stanu z Delhi, Kalkutą i Madrasem; gł. port mor. — Bombaj (największy w kraju, przeładunki ok. 30 mln t).
Historia. Nazwa M. pierwszy raz pojawiła się w inskrypcji z VII w.; do pocz. XIV w. panowały tu dynastie hinduskie, m.in.: Satawahanowie, Wakatakowie, Rasztrakutowie, Ćolowie i Jadawowie; po 1307 ziemie M. zajęte przez muzułmanów, znajdowały się w granicach różnych państw, toczących między sobą nieustanne wojny; w XVII w. opanowane przez hinduskich mieszkańców tych ziem — Marathów; twórcą ich potęgi (skuteczne przeciwstawianie się naciskom imperium Mogołów, następnie Brytyjczyków) był Śiwadźi Bhonsle; na pocz. XIX w. podporządkowane Kompanii Wschodnioind.; 1947, po powstaniu niepodległych Indii, z utworzonej pod rządami bryt. Prezydencji Bombajskiej powstał stan Bombaj, do którego przyłączono niektóre sąsiadujące księstwa; 1960, ze względów językowych, stan podzielono na Gudźarat i M.
